18th Chapter 9th Sloka

कार्यमित्येव यत्कर्म नियतं क्रियतेऽर्जुन ।

सङ्गं त्यक्त्वा फलं चैव स त्यागः सात्त्विको मतः ॥ १८.९ ॥

 

kāryamityeva yatkarma niyataṃ kriyate'rjuna |

saṅgaṃ tyaktvā phalaṃ caiva sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ || 18.9 ||

 

कार्यम् ^1/1 इति ⁰ एव ⁰ यत् ^1/1 कर्म ^1/1 नियतम् ^1/1 क्रियते ^III/1 अर्जुन ^S/1।

सङ्गम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ फलम् ^2/1 च ⁰ एव ⁰ सः ^1/1 त्यागः ^1/1 सात्त्विकः ^1/1 मतः ^1/1॥ १८.९ ॥

 

 

·       कार्यम् [kāryam] = to be done = कार्य (n.) + कर्तरि to (भवति) 1/1

·       इति [iti] = thus = अव्ययम्

·       एव [eva] = indeed = अव्ययम्

·       यत् [yat] = that which = यद् (pron.) + adj. to कर्म 1/1

·       कर्म [karma] = action = कर्मन् (n.) + कर्मणि to क्रियते 1/1

·       नियतम् [niyatam] = enjoined = नियत (n.) + adj. to कर्म 1/1

·       क्रियते [kriyate] = is done = कृ (8U) to do + लट्/कर्मणि/III/1

·       अर्जुन [arjuna] = O Arjuna = अर्जुन (m.) + संबोधने 1/1

·       सङ्गम् [saṅgam] = attachment = सङ्ग (m.) + कर्मणि to त्यक्त्वा 2/1

·       त्यक्त्वा [tyaktvā] = having given up = अव्ययम्

o   त्यज् (1P) to give up + क्त्वा

·       फलम् [phalam] = result = फल (n.) + कर्मणि to त्यक्त्वा 2/1

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       एव [eva] = indeed = अव्ययम्

·       सः [saḥ] = that (renunciation) = तद् (pron.) + adj. to त्यागः 1/1

·       त्यागः [tyāgaḥ] = renunciation = त्याग (m.) + कर्तरि to (भवति) 1/1

·       सात्त्विकः [sāttvikaḥ] = sāttvika = सात्त्विक (m.) + S.C. to त्यागः 1/1

·       मतः [mataḥ] = is considered = मत (m.) + S.C. to त्यागः S.C. to त्यागः 1/1

o   मन् (4P) to think + क्त (कर्मणि)

 

 

“It is to be done,” thinking thus when only the enjoined karma is done, giving up attachment and result, Arjuna! it is considered to be a sāttvika renunciation.

 

 

Sentence 1:

कार्यम् ^1/1 इति ⁰ सङ्गम् ^2/1 फलम् ^2/1 च ⁰ एव ⁰ त्यक्त्वा ⁰ यत् ^1/1 नियतम् ^1/1 कर्म ^1/1 एव ⁰ क्रियते ^III/1 अर्जुन ^S/1।

“It is to be done (कार्यम् ^1/1),” thinking thus (इति ⁰) when only (एव ⁰) the enjoined (यत् ^1/1 नियतम् ^1/1) karma (कर्म ^1/1) is done (क्रियते ^III/1), giving up (त्यक्त्वा ⁰) attachment (सङ्गम् ^2/1) and (च ⁰ एव ⁰) result (फलम् ^2/1), Arjuna (अर्जुन ^S/1)!

 

Sentence 2:

सः ^1/1 त्यागः ^1/1 सात्त्विकः ^1/1 मतः ^1/1॥

It (सः ^1/1) is considered (मतः ^1/1) to be a sāttvika (सात्त्विकः ^1/1) renunciation (त्यागः ^1/1).

 

 

 

कः पुनः सात्त्विकः त्यागः इति, आह —

कार्यम् ^1/1 कर्तव्यम् इति ⁰ एव ⁰ यत् ^1/1 कर्म ^1/1 नियतम् ^1/1 नित्यं क्रियते ^III/1 निर्वर्त्यते हे अर्जुन ^S/1, सङ्गम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ फलम् ^2/1 च ⁰ एव ⁰ । एतत् नित्यानां कर्मणां फलवत्त्वे भगवद्वचनं प्रमाणम् अवोचाम । अथवा, यद्यपि फलं न श्रूयते नित्यस्य कर्मणः, तथापि नित्यं कर्म कृतम् आत्मसंस्कारं प्रत्यवायपरिहारं वा फलं करोति आत्मनः इति कल्पयत्येव अज्ञः । तत्र तामपि कल्पनां निवारयति “फलं त्यक्त्वा” इत्यनेन । अतः साधु उक्तम् “सङ्गं त्यक्त्वा फलं च” इति । सः ^1/1 त्यागः ^1/1 नित्यकर्मसु सङ्गफलपरित्यागः सात्त्विकः ^1/1 सत्त्वनिर्वृत्तः मतः ^1/1 अभिप्रेतः ॥

ननु कर्मपरित्यागः त्रिविधः संन्यासः इति च प्रकृतः । तत्र तामसो राजसश्च उक्तः त्यागः । कथम् इह सङ्गफलत्यागः तृतीयत्वेन उच्यते ? यथा त्रयो ब्राह्मणाः आगताः, तत्र षडङ्गविदौ द्वौ, क्षत्रियः तृतीयः इति तद्वत् । नैष दोषः त्यागसामान्येन स्तुत्यर्थत्वात् । अस्ति हि कर्मसंन्यासस्य फलाभिसन्धित्यागस्य च त्यागत्वसामान्यम् । तत्र राजसतामसत्वेन कर्मत्यागनिन्दया कर्मफलाभिसन्धित्यागः सात्त्विकत्वेन स्तूयते “स त्यागः सात्त्विको मतः” इति ॥ १८.९ ॥