3rd Chapter 13th Sloka

यज्ञशिष्टाशिनः सन्तो मुच्यन्ते सर्वकिल्बिषैः ।

भुञ्जते ते त्वघं पापा ये पचन्त्यात्मकारणात् ॥३.१३॥

yajñaśiṣṭāśinaḥ santo mucyante sarvakilbiṣaiḥ |

bhuñjate te tvaghaṃ pāpā ye pacantyātmakāraṇāt ||3.13||

यज्ञशिष्टाशिनः ^1/3 सन्तः ^1/3 मुच्यन्ते ^III/3 सर्वकिल्बिषैः ^3/3 ।

भुञ्जते ^III/3 ते ^1/3 तु ⁰ अघम् ^2/1 पापाः ^1/3 ये ^1/3 पचन्ति ^III/3 आत्मकारणात् ^5/1 ॥३.१३॥

·         यज्ञशिष्टाशिनः [yajñaśiṣṭāśinaḥ] = those who eat, having first offered the food to the Lord = यज्ञाशिष्टाशिन् (m.) + 1/3

o   यज्ञस्य शिष्टम् अशितुं शीलं येषां ते यज्ञशिष्टाशिनः (UT) ।

o   यज्ञशिष्ट + अश् + णिनिँ (तच्छील्य-कर्तरि कृत्-प्रत्ययः)

·         सन्तः [santaḥ] = being = सत् (m.) + 1/3

·         मुच्यन्ते [mucyante] = are released = मुच् to release+ लट्/कर्मणि/III/3

·         सर्वकिल्बिषैः [sarvakilbiṣaiḥ] = by all the impurities = सर्वकिल्बिष (n.) + कर्तरि to मुच्यन्ते 3/3

·         भुञ्जते [bhuñjate] = eat = भुज् (7U) to eat + लट्/कर्तरि/III/3

o   भुज् पालनाभ्यवहारयोः + लट्

भुज् + झ

भुज् + अत् ए      3.4.79 टित आत्मनेपदानां टेरे । 7.1.5 आत्मनेपदेष्वनतः । ~ झः

भु श्नम् ज् + अते  3.1.78 रुधादिभ्यः श्नम् । 1.1.47 मिदचोऽन्त्यात् परः।          

भु न् ज् + अते     6.4.111 श्नसोरल्लोपः । ~ सार्वधातुके क्ङिति

भु ञ् ज् + अते     8.3.24 नश्चापदान्तस्य झलि । 8.4.58 अनुस्वारस्य ययि परसवर्णः

भुञ्जते

·         ते [te] = those = तद् (pron. m.) + 1/3

·         तु [tu] = whereas = अव्ययम्

·         अघम् [agham] = pāpa = अघ (n.) + कर्मणि to भुञ्जते 2/1

·         पापाः [pāpāḥ] = sinful people = पाप (m.) + 1/3

o   पापानि येषाम् सन्ति इति पापाः । 5.2.127 अर्शआदिभ्योऽच् ।

·         ये [ye] = those who = यद् (pron. m.) + 1/3

·         पचन्ति [pacanti] = cook = पच् to cook + लट्/कर्तरि/III/3

·         आत्मकारणात् [ātmakāraṇāt] = for themselves = आत्मकारण (n.) + हेतौ 5/1

Those who eat, having first offered the food to the Lord, are released from impurities, whereas those sinful people who cook only for themselves eat pāpa.

Sentence 1:

यज्ञशिष्टाशिनः ^1/3 सन्तः ^1/3 मुच्यन्ते ^III/3 सर्वकिल्बिषैः ^3/3 ।

भुञ्जते ^III/3 ते ^1/3 तु ⁰ अघम् ^2/1 पापाः ^1/3 ये ^1/3 पचन्ति ^III/3 आत्मकारणात् ^5/1 ॥३.१३॥

Those who eat, having first offered the food to the Lord (यज्ञशिष्टाशिनः ^1/3 सन्तः ^1/3), are released (मुच्यन्ते ^III/3) from impurities (सर्वकिल्बिषैः ^3/3), whereas (तु ⁰) those (ते ^1/3) sinful people (पापाः ^1/3) who (ये ^1/3) cook (पचन्ति ^III/3) only for themselves (आत्मकारणात् ^5/1) eat (भुञ्जते ^III/3) pāpa (अघम् ^2/1).

ये ^1/3 पुनः ⁰ --

यज्ञशिष्टाशिनः ^1/3 सन्तः ^1/3 मुच्यन्ते ^III/3 सर्वकिल्बिषैः ^3/3 ।

भुञ्जते ^III/3 ते ^1/3 तु ⁰ अघम् ^2/1 पापाः ^1/3 ये ^1/3 पचन्ति ^III/3 आत्मकारणात् ^5/1 ॥३.१३॥

देवयज्ञादीन् ^2/3 निर्वर्त्य ⁰ तत्-शिष्टम् ^2/1 अशनम् ^2/1 अमृत-आख्यम् ^2/1 अशितुम् ⁰ शीलम् ^1/1 येषाम् ^6/3 ते ^1/3 यज्ञशिष्टाशिनः ^1/3 सन्तः ^1/3 मुच्यन्ते ^III/3 सर्वकिल्बिषैः ^3/3 सर्व-पापैः ^3/3 चुल्ली-आदि-पञ्च-सूना-कृतैः ^3/3 प्रमाद-कृत-हिंसादि-जनितैः ^3/3 च ⁰ अन्यैः ^3/3। ये ^1/3 तु ⁰ आत्मंभरयः ^1/3, भुञ्जते ^III/3 ते ^1/3 तु ⁰ अघम् ^2/1 पापम् ^2/1 स्वयम् ⁰ अपि ⁰ पापाः ^1/3 -- ये ^1/3 पचन्ति ^III/3 पाकम् ^2/1 निर्वर्तयन्ति ^III/3 आत्म-कारणात् ^5/1 आत्म-हेतोः ^5/1॥

पञ्च-सूनाः

1.      Pounding कुट्टनी

2.      Grinding पेषणी

3.      Burning चुल्ली

4.      Bringing of water उदकुम्भी

5.      Washing मार्जनी

आत्मानं बिभर्ति = आत्मन् + भृ + खि = one who is selfish