Dhyana-sloka 9

यं ब्रह्मा वरुणेन्द्ररुद्रमरुतः स्तुन्वन्ति दिव्यैः स्तवै –

र्वेदैः साङ्गपदक्रमोपनिषदैर्गायन्ति यं सामगाः ।

ध्यानावस्थिततद्गतेन मनसा पश्यन्ति यं योगिनो

यस्यान्तं न विदुः सुरासुरगणा देवाय तस्मै नमः ॥९॥

 

yaṃ brahmā varuṇendrarudramarutaḥ stunvanti divyaiḥ stavai -

rvedaiḥ sāṅgapadakramopaniṣadairgāyanti yaṃ sāmagāḥ |

dhyānāvasthitatadgatena manasā paśyanti yaṃ yogino

yasyāntaṃ na viduḥ surāsuragaṇā devāya tasmai namaḥ ||9||

 

 

यम् ^2/1 ब्रह्मा ^1/1 वरुणेन्द्ररुद्रमरुतः ^1/3 स्तुन्वन्ति ^III/3 दिव्यैः ^3/3 स्तवैः ^3/3

वेदैः ^3/3 साङ्गपदक्रमोपनिषदैः ^3/3 गायन्ति ^III/3 यम् ^2/1 सामगाः ^1/3 ।

ध्यानावस्थिततद्गतेन ^3/1 मनसा ^3/1 पश्यन्ति ^III/3 यम् ^2/1 योगिनः ^1/3

यस्य ^6/1 अन्तम् ^2/1 न ⁰ विदुः ^III/3 सुरासुरगणाः ^1/3 देवाय ^4/1 तस्मै ^4/1 नमः ⁰ ॥९॥

 

 

·       यम् [yam] = that = यद् (pron. m.) + कर्मणि to स्तुन्वन्ति 2/1

·       ब्रह्मा [brahmā] = Brahmā = ब्रह्मन् (m.) + कर्तरि to स्तुन्वन्ति 1/1

·       वरुणेन्द्ररुद्रमरुतः [varuṇendrarudramarutaḥ] = Varuṇa, Indra, Rudra, and the Marut-devatās = वरुनेन्द्ररुद्रमरुत् (m.) + कर्तरि to स्तुन्वन्ति 1/3

·       स्तुन्वन्ति [stunvanti] = praise = स्तु (2P) to praise + लट्/कर्तरि/III/3

·       दिव्यैः [divyaiḥ] = by divine = दिव्य (m.) + adj. to स्तवैः 3/3

·       स्तवैः [stavaiḥ] = hymns = स्तव (m.) + करणे to स्तुन्वन्ति 3/3

·       वेदैः [vedaiḥ] = by the Sāmavedas = वेद (m.) + करणे to गायन्ति 3/3

·       साङ्गपदक्रमोपनिषदैः [sāṅgapadakramopaniṣadaiḥ] = with a full complement of the limbs (of singing) in the order of pada and karma and the Upaniṣads = स्तव (m.) + करणे to स्तुन्वन्ति 3/3

·       गायन्ति [gāyanti] = sing = गै (1P) to sing + लट्/कर्तरि/III/3

·       यम् [yam] = that = यद् (pron. m.) + कर्मणि to गायन्ति 2/1

·       सामगाः [sāmagāḥ] = the singers of Sāmavedas = सामग (m.) + कर्तरि to गायन्ति 1/3

·       ध्यानावस्थिततद्गतेन [dhyānāvasthitatadgatena] = resolved in him in a state of meditation = ध्यानावस्थिततद्गत (n.) + adj. to मनसा 3/1

·       मनसा [manasā] = with minds = मनस् (n.) + करणे to पश्यन्ति 3/1

·       पश्यन्ति [paśyanti] = see = दृश् (1P) to see + लट्/कर्तरि/III/3

·       यम् [yam] = that = यद् (pron. m.) + कर्मणि to पश्यन्ति 2/1

·       योगिनः [yoginaḥ] = comtemplative people = योगिन् (m.) + कर्तरि to पश्यन्ति 1/3

·       यस्य [yasya] = of whom = यद् (pron. m.) + सम्बन्धे to अन्तम् 6/1

·       अन्तम् [antam] = truth = अन्त (n.) + कर्मणि to विदुः 2/1

·       न [na] = not = अव्ययम्

·       विदुः [viduḥ] = know = विद् (2P) to know + लट्/कर्तरि/III/3

·       सुरासुरगणाः [surāsuragaṇāḥ] = the celestials and demons  = सुरासुरगण (m.) + कर्तरि to विदुः 1/3

o   सुराः च असुराः च सुरासुराः (ID) ।

o   सुरासुराणां गणाः (6T) ।

·       देवाय [devāya] = to the Lord = देव (m.) + उपपदे to नमः 4/1

·       तस्मै [tasmai] = that = तद् (pron. m.) + adj. to देवाय 2/1

·       नमः [namaḥ] = salutation = अव्ययम्

 

 

To the Lord about whom Brahmā, Varuṇa, Indra, Rudra, and the Marut-devatās praise with divine hymns, the one whom the singers of the Samaveda praise by singing with a full complement of the limbs (of singing) in the order of pada and karma and the Upaniṣads, the one whom contemplative people see with minds resolved in him in a state of meditation, whose nature the celestials and demons do not know, unto him, the Lord, my salutations.

 

 

Sentence 1:

ब्रह्मा ^1/1 वरुणेन्द्ररुद्रमरुतः ^1/3 दिव्यैः ^3/3 स्तवैः ^3/3 यम् ^2/1 स्तुन्वन्ति ^III/3

सामगाः ^1/3 साङ्गपदक्रमोपनिषदैः ^3/3 वेदैः ^3/3 यम् ^2/1 गायन्ति ^III/3 ।

योगिनः ^1/3 ध्यानावस्थिततद्गतेन ^3/1 मनसा ^3/1 यम् ^2/1 पश्यन्ति ^III/3

सुरासुरगणाः ^1/3 यस्य ^6/1 अन्तम् ^2/1 न ⁰ विदुः ^III/3

तस्मै ^4/1 देवाय ^4/1 नमः ⁰ ॥९॥

 

To the Lord about whom (यम् ^2/1) Brahmā (ब्रह्मा ^1/1), Varuṇa, Indra, Rudra, and the Marut-devatās (वरुणेन्द्ररुद्रमरुतः ^1/3) praise (स्तुन्वन्ति ^III/3) with divine (दिव्यैः ^3/3) hymns (स्तवैः ^3/3), the one whom (यम् ^2/1) the singers of the Samaveda (सामगाः ^1/3) praise (गायन्ति ^III/3) by singing with a full complement of the limbs (of singing) in the order of pada and karma and the Upaniṣads (साङ्गपदक्रमोपनिषदैः ^3/3 वेदैः ^3/3), the one whom (यम् ^2/1) contemplative people (योगिनः ^1/3) see (पश्यन्ति ^III/3) with minds (मनसा ^3/1) resolved in him in a state of meditation (ध्यानावस्थिततद्गतेन ^3/1), whose (यस्य ^6/1) nature (अन्तम् ^2/1) the celestials and demons (सुरासुरगणाः ^1/3) do not (न ⁰) know (विदुः ^III/3), unto him (तस्मै ^4/1), the Lord (देवाय ^4/1), my salutations (नमः ⁰).