अन्नाद्भवन्ति भूतानि पर्जन्यादन्नसम्भवः ।
यज्ञाद्भवति पर्जन्यो यज्ञः कर्मसमुद्भवः ॥३.१४॥
annādbhavanti bhūtāni
parjanyādannasambhavaḥ |
yajñādbhavati parjanyo yajñaḥ
karmasamudbhavaḥ ||3.14||
अन्नात् 5/1 भवन्ति III/3 भूतानि 1/3 पर्जन्यात्
5/1 अन्नसम्भवः 1/1 ।
यज्ञात् 5/1 भवति III/1 पर्जन्यः 1/1 यज्ञः 1/1
कर्मसमुद्भवः 1/1 ॥३.१४॥
·
अन्नात् [ātmakāraṇāt]
= from food = अन्न (n.) + अपादाने
(जनिकर्तुः प्रकृतिः) or हेतौ 5/1
·
भवन्ति [bhavanti]
= are born = भू to be+ लट्/कर्तरि/III/3
·
भूतानि [bhūtāni]
= living beings
= भूत (n.) + 1/3
·
पर्जन्यात् [parjanyāt]
= from rain = र्जन्य (m.) + अपादाने
(जनिकर्तुः प्रकृतिः) or हेतौ 5/1
·
अन्नसम्भवः [annasambhavaḥ]
= coming into
being of food = अन्नसम्भव (m.) + 1/1
o
अन्नस्य सम्भवः अन्नसम्भवः (6T)
·
यज्ञात् [yajñāt]
= from yajña = यज्ञ (m.) + अपादाने
(जनिकर्तुः प्रकृतिः) or हेतौ 5/1
·
भवति [bhavati]
= is born = भू to be+ लट्/कर्तरि/III/1
·
पर्जन्यः [parjanyaḥ]
= rain = पर्जन्य (m.) + 1/1
·
यज्ञः [yajñaḥ]
= yajña = यज्ञ (m.) + 1/1
·
कर्मसमुद्भवः
[karmasamudbhavaḥ] = born of action = कर्मसमुद्भव
(m.) + 1/1
o
कर्म समुद्भवः यस्य सः (116B) ।
o
सम् + उद् +
भू सत्तायाम् to be born + अप् (भावे)
Living beings
are born of food; food is born of rain; rain is born of yajña (puṇya); and yajña
(puṇya) is born of action.
Sentence 1:
अन्नात् 5/1 भूतानि 1/3 भवन्ति
III/3
Living beings (भूतानि 1/3) are born (भवन्ति III/3) of food (अन्नात् 5/1).
Sentence 2:
पर्जन्यात् 5/1अन्नसम्भवः 1/1।
Food is born (अन्नसम्भवः 1/1) of rain (पर्जन्यात् 5/1).
Sentence 3:
यज्ञात् 5/1 पर्जन्यः 1/1 भवति
III/1
Rain (पर्जन्यः 1/1) is born (भवति III/1) of yajña (यज्ञात् 5/1) (puṇya).
Sentence 4:
यज्ञः 1/1 कर्मसमुद्भवः 1/1 ॥३.१४॥
Yajña (यज्ञः 1/1) (puṇya) is born of action
(कर्मसमुद्भवः 1/1).
इतः 0 (अस्मात् H5/1) च 0 अधिकृतेन
3/1 (पुरुषेण 3/1) कर्म 1/1 कर्तव्यम् 1/1 । जगत्-चक्र-प्रवृत्ति-हेतुः
1/1 हि 0 कर्म 1/1 । कथम् 0 इति 0 उच्यते III/1 --
अन्नात् 5/1 भवन्ति III/3 भूतानि 1/3 पर्जन्यात्
5/1 अन्नसम्भवः 1/1 ।
यज्ञात् 5/1 भवति
III/1 पर्जन्यः 1/1
यज्ञः 1/1 कर्मसमुद्भवः
1/1 ॥३.१४॥
अन्नात् 5/1 भुक्तात्
5/1 लोहित-रेतः-परिणतात् 5/1 प्रत्यक्षम्
0 भवन्ति III/3 जायन्ते III/3 भूतानि 1/3। पर्जन्यात् 5/1 वृष्टेः 5/1 अन्नस्य 6/1 संभवः 1/1 अन्नसंभवः 1/1। यज्ञात् 5/1 भवति III/1 पर्जन्यः 1/1, 'अग्नौ 7/1 प्रास्ताहुतिः 1/1 सम्यक् 0 आदित्यम् 2/1 उपतिष्ठते III/1। आदित्यात् 5/1 जायते III/1 वृष्टिः 5/1, वृष्टेः 5/1 अन्नम् 1/1,
ततः 0 प्रजाः 1/3 (मनु०
3.76)' इति स्मृतेः 5/1। यज्ञः 1/1 अपूर्वम् 1/1। सः 1/1 च 0 यज्ञः 1/1 कर्मसमुद्भवः
1/1 ऋत्विक्-यजमानयोः 6/2
च 0 व्यापारः 1/1 कर्म 1/1, तत् 1/1 समुद्भवः 1/1 यस्य 6/1 यज्ञस्य 6/1 अपूर्वस्य
6/1 सः 1/1 यज्ञः 1/1 कर्मसमुद्भवः 1/1 (116B)॥
