18th Chapter 4th Sloka

निश्चयं शृणु मे तत्र त्यागे भरतसत्तम ।

त्यागो हि पुरुषव्याघ्र त्रिविधः सम्प्रकीर्तितः ॥ १८.४ ॥

 

niścayaṃ śṛṇu me tatra tyāge bharatasattama |

tyāgo hi puruṣavyāghra trividhaḥ samprakīrtitaḥ || 18.4 ||

 

निश्चयम् ^2/1 शृणु ^I/1 मे ^6/1 तत्र ⁰ त्यागे ^7/1 भरतसत्तम ^S/1।

त्यागः ^1/1 हि ⁰ पुरुषव्याघ्र ^S/1 त्रिविधः ^1/1 सम्प्रकीर्तितः ^1/1॥ १८.४ ॥

 

 

·       निश्चयम् [niścayam] = ascertained opinion = निश्चय (m.) + कर्मणि to शृणु 2/1

·       शृणु [śṛṇu] = listen = श्रु (1P) to listen + लोट्/कर्तरि/II/1

·       मे [me] = of me = अस्मद् (pron.) + सम्बन्धे to (वचनात्) 6/1

·       तत्र [tatra] = in that (त्यागे) = अव्ययम्

·       त्यागे [tyāge] = in renunciation = त्याग (m.) + अधिकरणे 7/1

·       भरतसत्तम [bharatasattama] = O most mature among the Bharata family! = भरतसत्तम (m.) + सम्बोधने 1/1

·       त्यागः [tyāgaḥ] = renunciation = त्याग (m.) + कर्तरि to (भवति) 1/1

·       हि [hi] = indeed = अव्ययम्

·       पुरुषव्याघ्र [puruṣavyāghra] = O tiger among men! = पुरुषव्याघ्र (m.) + सम्बोधने 1/1

·       त्रिविधः [trividhaḥ] = three-fold = त्रिविध (m.) + adj. to त्यागः 1/1

·       सम्प्रकीर्तितः [samprakīrtitaḥ] = is well stated = सम्प्रकीर्तित (m.) + S.C. to त्यागः 1/1,

o   सम् + कॄत् (10U) to glorify + क्त (कर्मणि)

 

 

Arjuna, the most mature among the Bharata family! The tiger among men! Listen to my ascertained opinion about this renunciation. Renunciation is well stated as three-fold.

 

Sentence 1:

पुरुषव्याघ्र ^S/1 तत्र ⁰ त्यागे ^7/1 मे ^6/1 निश्चयम् ^2/1 शृणु ^I/1 भरतसत्तम ^S/1।

Arjuna, the most mature among the Bharata family (भरतसत्तम ^S/1) ! The tiger among men (पुरुषव्याघ्र ^S/1) ! Listen to (शृणु ^I/1) My (मे ^6/1) ascertained opinion (निश्चयम् ^2/1) about this renunciation (तत्र ⁰ त्यागे ^7/1).

 

Sentence 2:

त्यागः ^1/1 हि ⁰ त्रिविधः ^1/1 सम्प्रकीर्तितः ^1/1॥

Renunciation (त्यागः ^1/1 हि ⁰) is well stated (सम्प्रकीर्तितः ^1/1) as three-fold (त्रिविधः ^1/1).

 

 

निश्चयम् ^2/1 शृणु ^I/1 अवधारय मे ^6/1 मम वचनात् ; तत्र ⁰ त्यागे ^7/1 त्यागसंन्यासविकल्पे यथादर्शिते भरतसत्तम ^S/1 भरतानां साधुतम । त्यागः ^1/1 हि ⁰, त्यागसंन्यासशब्दवाच्यो हि यः अर्थः सः एक एवेति अभिप्रेत्य आह — त्यागो हि इति । पुरुषव्याघ्र ^S/1, त्रिविधः ^1/1 त्रिप्रकारः तामसादिप्रकारैः सम्प्रकीर्तितः ^1/1 शास्त्रेषु सम्यक् कथितः यस्मात् तामसादिभेदेन त्यागसंन्यासशब्दवाच्यः अर्थः अधिकृतस्य कर्मिणः अनात्मज्ञस्य त्रिविधः सम्भवति, न परमार्थदर्शिनः, इत्ययमर्थः दुर्ज्ञानः, तस्मात् अत्र तत्त्वं न अन्यः वक्तुं समर्थः । तस्मात् निश्चयं परमार्थशास्त्रार्थविषयम् अध्यवसायम् ऐश्वरं मे मत्तः शृणु ॥ ४ ॥