1st Chapter 24th Sloka

सञ्जय उवाच ।

एवमुक्तो हृषीकेशो गुडाकेशेन भारत ।

सेनयोरुभयोर्मध्ये स्थापयित्वा रथोत्तमम् ॥१.२४॥

 

sañjaya uvāca |

evamukto hṛṣīkeśo guḍākeśena bhārata |

senayorubhayormadhye sthāpayitvā rathottamam ||1.24||

 

सञ्जयः ^1/1 उवाच ^III/1 ।

एवम् ⁰ उक्तः ^1/1 हृषीकेशः ^1/1 गुडाकेशेन ^3/1 भारत ^S/1 ।

सेनयोः ^6/2 उभयोः ^6/2 मध्ये ⁰ स्थापयित्वा ⁰ रथोत्तमम् ^2/1 ॥१.२४॥

 

·       सञ्जयः [sañjayaḥ] = Sañjaya = सञ्जय (m.) + कर्तरि of उवाच 1/1

·       उवाच [uvāca] = said = वच् (2P) to say + लिट्/कर्तरि/III/1

·       एवम् [evam] = thus = अव्ययम्

·       उक्तः [uktaḥ] = one who was told = उक्त (m.) + adj. to हृषीकेशः 1/1

o   वच् to say + क्त …ed (कर्मणि) = उक्त

·       हृषीकेशः [hṛṣīkeśaḥ] = Hṛṣīkeśa = हृषीकेश (m.) + कर्तरि of [उवाच in the next verse] 1/1

o   हृषीकानाम् (of senses) ईशः (lord) इति हृषीकेशः । षष्ठीतत्पुरुषः ।

·       गुडाकेशेन [guḍākeśena] = by Arjuna = गुडाकेश (m.) + कर्तरि of उक्तः 3/1

o   गुडाकायाः (of sleep) ईशः (master) इति गुडाकेशः । षष्ठीतत्पुरुषः ।

·       भारत [bhārata] = O Descendant of Bharata! = भारत + सम्बोधने 1/1

·       सेनयोः [senayoḥ] = of the two army = सेना (f.) + सम्बन्धे to मध्ये 6/2

·       उभयोः [ubhayoḥ] = of both = उभा (pron. f.) + adj. to सेनयोः 6/2

·       मध्ये [madhye] = in the middle = अव्ययम्

o   This word takes 6^th case.

·       स्थापयित्वा [sthāpayitvā] = having stationed = अव्ययम्

o   स्था + णिच् (causative) to place, station + त्वा (having done …)

·       रथोत्तमम् [rathottamam] = the greated chariot = रथोत्तम (m.) + कर्मणि of स्थापयित्वा 2/1

o   रथानाम् (of chariots) उत्तमः (the best) रथोत्तमः । षष्ठीतत्पुरुषः ।

 

 

Sañjaya said:

O Bhārata! Commanded thus by Guḍākeśa, Lord Hṛṣīkeśa placed the great chariot in the middle of the two armies, ...

 

 

Sañjaya (सञ्जयः ^1/1) said (उवाच ^III/1):

O Bhārata (भारत ^S/1)! Commanded (उक्तः ^1/1) thus (एवम् ⁰) by Guḍākeśa (गुडाकेशेन ^3/1), Lord Hṛṣīkeśa (हृषीकेशः ^1/1) placed (स्थापयित्वा ⁰) the great chariot (रथोत्तमम् ^2/1) in the middle (मध्ये ⁰) of the two (उभयोः ^6/2) armies (सेनयोः ^6/2), ...