1st Chapter 3rd Sloka

पश्यैतां पाण्डुपुत्राणामाचार्य महतीं चमूम् ।

व्यूढां द्रुपदपुत्रेण तव शिष्येण धीमता ॥१-३॥

paśyaitāṃ pāṇḍuputrāṇāmācārya mahatīṃ camūm|

vyūḍhāṃ drupadaputreṇa tava śiṣyeṇa dhīmatā|| 1-3||

 

O Teacher! Please look at this great army of the sons of Pāṇḍu, formed and led by your brilliant disciple, the son of Drupada.

[पदच्छेदः]

पश्य ^II/1 एताम् ^2/1 पाण्डु-पुत्राणाम् ^6/3 आचार्य ^S/1 महतीम् ^2/1 चमूम् ^2/1।

व्यूढाम् ^2/1 द्रुपद-पुत्रेण ^3/1 तव ^6/1 शिष्येण ^3/1 धीमता ^3/1॥ १-३॥

[अन्वयः]

पश्य ^II/1 एताम् ^2/1 पाण्डु-पुत्राणाम् ^6/3 आचार्य ^S/1 महतीम् ^2/1 चमूम् ^2/1।

व्यूढाम् ^2/1 द्रुपद-पुत्रेण ^3/1 तव ^6/1 शिष्येण ^3/1 धीमता ^3/1॥ १-३॥

 

·       पश्य [paśya] = See = दृश् (1P) to see + लोट्/कर्तरि/II/1

·       एताम् [etām] = this = एतद् (pron.) f. + adj. to चमूम् 2/1

·       पाण्डुपुत्राणाम् [pāṇḍuputrāṇām] = of sons of Pāṇḍu = पाण्डुपुत्र (m.) + सम्बन्धे to चमूम् 6/3

o   पाण्डोः पुत्राः पाण्डुपुत्राः तेषाम् (6T) ।

·       आचार्य [ācārya] = Oh! Teacher! = आचार्य (m.) + सम्बोधने 1/1      

·       महतीम् [mahatīm] = great = महत् f. + adj. to चमूम् 2/1 

·       चमूम् [camūm] = army = चमू (f.) + कर्मणि to पश्य 2/1    

·       व्यूढाम् [vyūḍhām] = formed = व्यूढा (f.) + adj. to चमूम् 2/1        

·       द्रुपदपुत्रेण [drupadaputreṇa] = by the son of Drupada = द्रुपदपुत्र (m.) + कर्तरि to व्यूढाम् 3/1

·       तव [tava] = your = युष्मद् (m.) + सम्बन्धे to शिष्येण 6/1     

·       शिष्येण [śiṣyeṇa] = disciple = शिष्य (m.) + adj. to द्रुपदपुत्रेण 3/1  

o   शास् (2P) to teach + क्यप् । शास इदङ्हलोः 6.4.34। इति उपधायाः इत्त्वम्, शासवसिधसीनां च 8.3.60 इति सकारस्य मूर्धन्यत्वम् ।

·       धीमता [dhīmatā] = brilliant = धीमत् m. + adj. to द्रुपदपुत्रेण 3/1   

o   धीः अस्यास्तीति धीमान् । धी + मतुँप् 5.2.94

॥ १-३॥

                                 

O Teacher (आचार्य ^S/1) ! Please look (पश्य ^II/1) at this great army (एताम् ^2/1 महतीम् ^2/1 चमूम् ^2/1) of the sons of Pāṇḍu (पाण्डु-पुत्राणाम् ^6/3), formed (व्यूढाम् ^2/1) and led by your brilliant disciple (तव ^6/1 धीमता ^3/1 शिष्येण ^3/1), the son of Drupada (द्रुपद-पुत्रेण ^3/1).

 

 

Main sentence:

एताम् ^2/1 चमूम् ^2/1 पश्य ^II/1। Please see this army.

 

Description of चमूम् ^2/1  #1:

पाण्डुपुत्राणाम् ^6/3 (of the sons of Pāṇḍu) चमूम् ^2/1  (army).

 

Description of चमूम् ^2/1  #2:

महतीम् ^2/1 (great) चमूम् ^2/1  (army).

 

Description of चमूम् ^2/1  #3:

व्यूढाम् ^2/1 (formed) द्रुपदपुत्रेण ^3/1 (by the son of Drupada) .

 

Description of द्रुपदपुत्रेण ^3/1 #1:

तव ^6/1 (your) धीमता ^3/1 (brilliant) शिष्येण ^3/1 (disciple)