1st Chapter 1st Sloka

अथ प्रथमोऽध्यायः।

 

धृतराष्ट्र उवाच।

धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे समवेता युयुत्सवः।

मामकाः पाण्डवाश्चैव किमकुर्वत सञ्जय॥१-१॥

dhṛtarāṣṭra uvāca|

dharmakṣetre kurukṣetre samavetā yuyutsavaḥ|

māmakāḥ pāṇḍavāścaiva kimakurvata sañjaya|| 1-1||

 

Dhṛtarāṣṭra said:

Oh! Sañjaya! What indeed did my peope and the Pāṇḍavas do, assembled at Kurukṣetra, the land of dharma, desiring to fight?

 

[पदच्छेदः]

धृतराष्ट्रः ^1/1 उवाच ^III/1 ।

धर्मक्षेत्रे ^7/1 कुरुक्षेत्रे ^7/1 समवेताः ^1/3 युयुत्सवः ^1/3 ।

मामकाः ^1/3 पाण्डवाः ^1/3 च ⁰ एव ⁰ किम् ^2/1 अकुर्वत ^III/3 सञ्जय ^S/1 ॥

[अन्वयः]

धृतराष्ट्रः ^1/1 उवाच ^III/1 ।

धर्मक्षेत्रे ^7/1 कुरुक्षेत्रे ^7/1 समवेताः ^1/3 युयुत्सवः ^1/3 मामकाः ^1/3 पाण्डवाः ^1/3 च ⁰ एव ⁰ किम् ^2/1 अकुर्वत ^III/3 सञ्जय ^S/1 ॥

Dhṛtarāṣṭra (धृतराष्ट्रः ^1/1) said (उवाच ^III/1):

Oh! Sañjaya (सञ्जय ^S/1)! What (किम् ^2/1) indeed (एव ⁰) did my peope (मामकाः ^1/3) and (च ⁰) the Pāṇḍavas (पाण्डवाः ^1/3) do (अकुर्वत ^III/3), assembled (समवेताः ^1/3) at Kurukṣetra (कुरुक्षेत्रे ^7/1), the land of dharma (धर्मक्षेत्रे ^7/1), desiring to fight (युयुत्सवः ^1/3)?

 

·       धृतराष्ट्रः [dhṛtarāṣṭraḥ] = Dhṛtarāṣṭra = धृतराष्ट्र (m.) + कर्तरि to उवाच 1/1 

·       उवाच [uvāca] = asked = वच् (2P) to say + लिट्/कर्तरि/III/1

 

·       धर्मक्षेत्रे [dharmakṣetre] = the land of dharma = धर्मक्षेत्र (n.) + adj. to कुरुक्षेत्रे 7/1

o   धर्मस्य क्षेत्रं धर्मक्षेत्रम् (6T) ।

·       कुरुक्षेत्रे [kurukṣetre] = in Kurukṣetra = कुरुक्षेत्र (n.) + अधिकरणे to समवेताः 7/1

o   कुरूणां क्षेत्रं धर्मक्षेत्रम् (6T)।

·       समवेताः [samavetāḥ] = assembled = समवेत m. + adj. to मामकाः and पाण्डवाः 1/3

o   सम् + अव + इण्  to assemble + क्त (कर्तरि भूते)

·       युयुत्सवः [yuyutsavaḥ] = desiring to fight = युयुत्सु m. + adj. to मामकाः and पाण्डवाः 1/3

o   योद्धुम् इच्छुः युयुत्सुः ते । युध् (to fight) + सन् (to desire to …) + उ (agent)

·       मामकाः [māmakāḥ] = my sons = मामक m. + कर्तरि to अकुर्वत 1/3

o   अस्मद् + अण् (युष्मदस्मदोरन्यतरस्यां खञ् च । 4.3.2) = ममक + अण् (तवकममकावेकवचने । 4.3.3)

·       पाण्डवाः [pāṇḍavāḥ] = the sons of Pāṇḍu = पाण्डव m. + कर्तरि to अकुर्वत 1/3

o   पण्डोः अपत्यं पाण्डवः ते ।

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       एव [eva] = indeed = अव्ययम्

·       किम् [kim] = what = किम् (pron.) n. + कर्मणि to अकुर्वत 2/1

·       अकुर्वत [akurvata] = did they do = कृ (8U) to do + लङ्/कर्तरि/III/3

·       सञ्जय [sañjaya] = O Sañjaya! = सञ्जय (m.) + सम्बोधने 1/1

 

Sentence 1:

धृतराष्ट्रः ^1/1 उवाच ^III/1 । Dhṛtarāṣṭra asked.

 

Sentence 2:

Main sentence:

सञ्जय ^S/1 मामकाः ^1/3 पाण्डवाः ^1/3 च ⁰ एव ⁰ किम् ^2/1 अकुर्वत ^III/3 । O Sañjaya! What did my people and sons of Paṇḍu do?

 

Description of मामकाः पाण्डवाः च :

युयुत्सवः ^1/3 (desiring to fight) समवेताः ^1/3 (assembled) कुरुक्षेत्रे ^7/1 (in Kurukṣetra) धर्मक्षेत्रे ^7/1 (which is the abode of Dharma) ।