Sunday, October 26, 2014

1st Chapter 16th Sloka

अनन्तविजयं राजा कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः ।

नकुलः सहदेवश्च सुघोषमणिपुष्पकौ ॥१-१६॥

anantavijayaṃ rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ |

nakulaḥ sahadevaśca sughoṣamaṇipuṣpakau ||1-16||

 

अनन्तविजयम् 2/1 राजा 1/1 कुन्तीपुत्रः 1/1 युधिष्ठिरः 1/1

नकुलः 1/1 सहदेवः 1/1 0 सुघोषमणिपुष्पकौ 2/2 ॥१-१६॥

                                                                             

·       अनन्तविजयम् [anantavijayam] = Anantavijayam  (name of conch of Yudhiṣṭhiraḥ) = अनन्तविजय + कर्मणि of [दध्मौ] 2/1

o   अनन्ताः (limitless) विजयाः (victory) यस्य (of which) सः अनन्तविजयः । बहुव्रीहिसमासः ।

·       राजा [rājā] = king = राजन् + adj. to युधिष्ठिरः 1/1

·       कुन्तीपुत्रः [kuntīputraḥ] = son of Kuntī = कुन्तीपुत्र + adj. to युधिष्ठिरः 1/1

o   कुन्त्याः पुत्रः कुन्तीपुत्रः । षष्ठीतत्पुरुषसमासः ।

·       युधिष्ठिरः [yudhiṣṭhiraḥ] = Yudhiṣṭhiraḥ = युधिष्ठिर + कर्तरि of [दध्मौ] 1/1

o   युधि (in the battle) स्थिरः (firm) इति युधिष्ठिरः । सप्तमीतत्पुरुषसमासः ।

अलुक् of विभक्ति by 6.3.9 हलदन्तात्सप्तम्याः संज्ञायाम् ।

·       नकुलः [nakulaḥ] = Nakula = नकुल + कर्तरि of [दध्मतुः blew] 1/1

·       सहदेवः [sahadevaḥ] = Sahadeva = सहदेव + कर्तरि of [दध्मतुः blew] 1/1

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       सुघोषमणिपुष्पकौ [sughoṣamaṇipuṣpakau] = Sughoṣa and Maṇipuṣpaka (names of conches of Nakula and Sahadeva) = सुघोषमणिपुष्पक + कर्मणि of [प्रदध्मतुः] 2/1

o   सुघोषः च मणिपुष्पकः च सुघोषमणिपुष्पकौ । इतरेतरद्वन्द्वसमासः ।

॥१-१६॥

 

King Yudhiṣṭhira, the son of Kuntī, blew Anantavijaya and Nakula and Sahadeva blew Sughoṣa and Maṇipuṣpaka.

 

King (राजा 1/1) Yudhiṣṭhira (युधिष्ठिरः 1/1), the son of Kuntī (कुन्तीपुत्रः 1/1), blew Anantavijaya (अनन्तविजयम् 2/1) and Nakula (नकुलः 1/1) and ( 0) Sahadeva (सहदेवः 1/1) blew Sughoṣa and Maṇipuṣpaka (सुघोषमणिपुष्पकौ 2/2).

 

Sentence 1:

राजा 1/1 कुन्तीपुत्रः 1/1 युधिष्ठिरः 1/1  अनन्तविजयम् 2/1 [दध्मौ III/1]

Yudhiṣṭhiraḥ [blew his conch,] Anantavijaya.

 

Sentence 2:

नकुलः 1/1 सहदेवः 1/1 0 सुघोषमणिपुष्पकौ 2/2  [दध्मतुः III/2]

Nakula and Sahadeva [blew their conch,] Sughoṣa and Maṇipuṣpaka.

॥१-१६॥

 

                                 

No comments:

Post a Comment

Please use this form to report typos, make suggestions, ask questions on grammatical points.
For English translation, interpretation, etc. Please refer to Bhagavad Gita Home Study Course.
Please note that this website is meant for grammar.
Thank you.

Medha Michika's books on Sanskrit Grammar are available at: Amazon in your country.

Free download of PDF files are available at Arsha Avinashi Foundation.