1st Chapter 15th Sloka

पाञ्चजन्यं हृषीकेशो देवदत्तं धनञ्जयः ।

पौण्ड्रं दध्मौ महाशङ्‍खं भीमकर्मा वृकोदरः ॥१-१५॥

pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo devadattaṃ dhanañjayaḥ |

pauṇḍraṃ dadhmau mahāśaṅkhaṃ bhīmakarmā vṛkodaraḥ ||1-15||

 

पाञ्चजन्यम् ^2/1 हृषीकेशः ^1/1 देवदत्तम् ^2/1 धनञ्जयः ^1/1 ।

पौण्ड्रम् ^2/1 दध्मौ ^III/1 महाशङ्खम् ^2/1 भीमकर्मा ^1/1 वृकोदरः ^1/1 ॥१-१५॥

 

·       पाञ्चजन्यम् [pāñcajanyam] = Pāñcajanya (name of conch of Kṛṣṇa) = पाञ्चजन्य + कर्मणि of [दध्मौ] 2/1

·       हृषीकेशः [hṛṣīkeśaḥ] = Hṛṣīkeśa (another name of Kṛṣṇa) = हृषीकेश + कर्तरि of [दध्मौ] 1/1

o    हृषीकाणाम् (of senses) ईशः (lord) हृषीकेशः । षष्ठीतत्पुरुषः ।

·       देवदत्तम् [devadattam] = Devadatta (name of conch of Arjuna) = देवदत्त + कर्मणि of [दध्मौ] 2/1

·       धनञ्जयः [dhanañjayaḥ] = Dhanañjaya (another name of Arjuna) = हृषीकेश + कर्तरि of [दध्मौ] 1/1

o    धनानि जयति इति धनञ्जयः ।

o    धन + शस् + जि + खच्          by 3.2.46 संज्ञायां भृ-तॄ-वृ-जि-धारि-सहि-तपि-दमः । ~ खच्

o    धन + मुँम् + जय् + अ            by 6.3.37 अरुर्विषदजन्तस्य मुँम् । ~ खिति

·       पौण्ड्रम् [pauṇḍraṃ] = Pauṇḍra (name of conch of Bhīma) = पौण्ड्र + कर्मणि of [दध्मौ] 2/1

·       दध्मौ [dadhmau] = blew = ध्मा (1P) to blow + लिट्/कर्तरि/III/1

·       महाशङ्खम् [mahāśaṅkham] = huge conch = पौण्ड्र + adj. to पौण्ड्रम् 2/1

·       भीमकर्मा [bhīmakarmā] = one whose works are terrible (another name of Bhīma) = भीमकर्मन् + adj. to [भीम] 1/1

o    भीमानि (terrible) कर्माणि (actions) यस्य (for whom) सः भीमकर्मा । बहुव्रीहिसमासः 

·       वृकोदरः [vṛkodaraḥ] = one whose stomach is the one of wolf (another name of Bhīma) = वृकोदर + adj. to [भीम] 1/1

o   वृकस्य (of wolf) उदरः (stomach) इव (like) उदरः यस्य (for whom) सः वृकोदरः । बहुव्रीहिसमासः 

॥१-१५॥

 

Kṛṣṇa sounded the Pāñcajanya, Arjuna the Devadatta, and Bhīma, the man of terrible deeds and one with the stomach of a wolf, sounded his huge conch, Pauṇḍra.

 

Kṛṣṇa (हृषीकेशः ^1/1) sounded (दध्मौ ^III/1) the Pāñcajanya (पाञ्चजन्यम् ^2/1), Arjuna (धनञ्जयः ^1/1) the Devadatta (देवदत्तम् ^2/1), and Bhīma, the man of terrible deeds (भीमकर्मा ^1/1) and one with the stomach of a wolf (वृकोदरः ^1/1), sounded his huge conch (महाशङ्खम् ^2/1), Pauṇḍra (पौण्ड्रम् ^2/1).

 

Sentence 1:

हृषीकेशः ^1/1 पाञ्चजन्यम् ^2/1 [दध्मौ ^III/1]

Kṛṣṇa [blew his conch,] Pāñcajanya.

 

Sentence 2:

धनञ्जयः ^1/1 देवदत्तम् ^2/1 [दध्मौ ^III/1]

Arjuna [blew his conch,] Devadatta.

 

Sentence 3:

भीमकर्मा ^1/1 वृकोदरः ^1/1 [भीमः ^1/1] महाशङ्खम् ^2/1 पौण्ड्रम् ^2/1 दध्मौ ^III/1

[Bhīma], whose works are terrible, and whose stomach is the one of wolf, blew [his] huge conch, named  Pauṇḍra.

॥१-१५॥