9th Chapter 19th Sloka

तपाम्यहमहं वर्षं निगृह्णाम्युत्सृजामि च ।

अमृतं चैव मृत्युश्च सदसच्चाहमर्जुन ॥ ९.१९ ॥

 

tapāmyahamahaṃ varṣaṃ nigṛhṇāmyutsṛjāmi ca |

amṛtaṃ caiva mṛtyuśca sadasaccāhamarjuna || 9.19 ||

 

तपामि ^I/1 अहम् ^1/1 अहम् ^1/1 वर्षम् ^2/1 निगृह्णामि ^I/1 उत्सृजामि ^I/1 च ⁰ ।

अमृतम् ^1/1 च ⁰ एव ⁰ मृत्युः ^1/1 च ⁰ सत् ^1/1 असत् ^1/1 च ⁰ अहम् ^1/1 अर्जुन ^S/1 ॥ ९.१९ ॥

 

·       तपामि [tapāmi] = heat up (the world) = तप् संतापे (1P) to heat up + लट्/कर्तरि/I/1

·       अहम् [aham] = I = अस्मद् m. + कर्तरि to तपामि 1/1

·       अहम् [aham] = I = अस्मद् m. + कर्तरि to निगृह्णामि and उत्सृजामि 1/1

·       वर्षम् [varṣam] = the rain = वर्ष (m.) + कर्मणि to निगृह्णामि and उत्सृजामि 2/1

·       निगृह्णामि [nigṛhṇāmi] = withhold = नि + ग्रह् (9P) to keep, withhold + लट्/कर्तरि/I/1

·       उत्सृजामि [utsṛjāmi] = release = उद् + सृज् (6P) to release + लट्/कर्तरि/I/1

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       अमृतम् [amṛtam] = immortal = अमृत (n.) + S.C. to अहम् 1/1

·       च [ca] = and = अव्ययम्  

·       एव [eva] = indeed = अव्ययम्

·       मृत्युः [mṛtyuḥ] = death = मृत्यु (m.) + S.C. to अहम् 1/1

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       सत् [sat] = cause = सत् (n.) + S.C. to अहम् 1/1

·       असत् [asat] = effect = असत् (n.) + S.C. to अहम् 1/1

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       अहम् [aham] = I am = अस्मद् m. + कर्तरि to [अस्मि] 1/1

·       अर्जुन [arjuna] = Arjuna = अर्जुन (m.) + सम्बोधने 1/1

 

 

I heat up the world and I withhold and release the rain. I am immortal and I am also death. I am cause and effect, Arjuna!

 

Sentence 1:

अहम् ^1/1 तपामि ^I/1 । अहम् ^1/1 वर्षम् ^2/1 निगृह्णामि ^I/1 उत्सृजामि ^I/1 च ⁰ ।

I (अहम् ^1/1) heat up the world (तपामि ^I/1) and I (अहम् ^1/1) withhold (निगृह्णामि ^I/1) and (च ⁰) release (उत्सृजामि ^I/1) the rain (वर्षम् ^2/1).

 

Sentence 2:

अमृतम् ^1/1 च ⁰ एव ⁰ मृत्युः ^1/1 च ⁰ ।

I am immortal (अमृतम् ^1/1) and (च ⁰ एव ⁰) I am also (च ⁰) death (मृत्युः ^1/1).

 

Sentence 3:

अहम् ^1/1 सत् ^1/1 असत् ^1/1 च ⁰ अर्जुन ^S/1 ॥

I am (अहम् ^1/1) cause (असत् ^1/1) and (च ⁰) effect (सत् ^1/1), Arjuna (अर्जुन ^S/1)!

 

 

किञ्च —

तपामि अहम् आदित्यो भूत्वा कैश्चित् रश्मिभिः उल्बणैः । अहं वर्षं कैश्चित् रश्मिभिः उत्सृजामि । उत्सृज्य पुनः निगृह्णामि कैश्चित् रश्मिभिः अष्टभिः मासैः पुनः उत्सृजामि प्रावृषि । अमृतं चैव देवानाम् , मृत्युश्च मर्त्यानाम् । सत् यस्य यत् सम्बन्धितया विद्यमानं तत् , तद्विपरीतम् असच्च एव अहम् अर्जुन । न पुनः अत्यन्तमेव असत् भगवान् , स्वयं कार्यकारणे वा सदसती ये पूर्वोक्तैः निवृत्तिप्रकारैः एकत्वपृथक्त्वादिविज्ञानैः यज्ञैः मां पूजयन्तः उपासते ज्ञानविदः, ते यथाविज्ञानं मामेव प्राप्नुवन्ति ॥ १९ ॥