2nd Chapter 67th Sloka

इन्द्रियाणां हि चरतां यन्मनोऽनुविधीयते ।

तदस्य हरति प्रज्ञां वायुर्नावमिवाम्भसि ॥२.६७॥

indriyāṇāṃ hi caratāṃ yanmano'nuvidhīyate |

tadasya harati prajñāṃ vāyurnāvamivāmbhasi ||2.67||

इन्द्रियाणाम् ^6/3 हि ⁰ चरताम् ^6/3 यत् ^1/1 मनः ^1/1 अनुविधीयते ^III/1 ।

तत् ^1/1 अस्य ^6/1 हरति ^III/1 प्रज्ञाम् ^2/1 वायुः ^1/1 नावम् ^2/1 इव ⁰ अम्भसि ^7/1 ॥२.६७॥

·         इन्द्रियाणाम् [indriyāṇām] = of senses = इन्द्रिय (n.) + 6/3

·         हि [hi] = because = अव्ययम्

·         चरताम् [caratām] = of senses = चरत् (n.) + 6/3

·         यत् [yat] = that which = यद् (pron. n.) 1/1

·         मनः [manaḥ] = the mind = मनस् (n.) 1/1

·         अनुविधीयते [anuvidhīyate] = follows = अनु + वि + धा (to follow) + लट्/कर्मणि/III/1

o   अनु + वि + धा (to follow) takes genetive case for its object

·         तत् [tat] = that (mind) = तद् (pron. n.) 1/1

·         अस्य [asya] = of this person = इदम् (pron. m.) + 6/1

·         हरति [harati] = robs away = हृ (to take away) + लट्/कर्तरि/III/1

·         प्रज्ञाम् [prajñām] = knowledge = प्रज्ञा (f.) 2/1

·         वायुः [vāyuḥ] = the wind = वायु (m.) 1/1

·         नावम् [nāvam] = the boat = नौ (f.) 2/1

·         इव  [iva] = just as = अव्ययम्

·         अम्भसि [ambhasi] = on the water = अम्भस् (n.) + 7/1

The mind that follows the moving senses indeed robs the person of his knowledge, just as the wind carries away a small boat on the waters.

Sentence 1:

इन्द्रियाणाम् ^6/3 हि ⁰ चरताम् ^6/3 यत् ^1/1 मनः ^1/1 अनुविधीयते ^III/1 ।

तत् ^1/1 अस्य ^6/1 हरति ^III/1 प्रज्ञाम् ^2/1 वायुः ^1/1 नावम् ^2/1 इव ⁰ अम्भसि ^7/1 ॥२.६७॥

The mind (मनः ^1/1) that (यत् ^1/1) follows (अनुविधीयते ^III/1) the moving (चरताम् ^6/3) senses (इन्द्रियाणाम् ^6/3) indeed (हि ⁰) robs (तत् ^1/1 हरति ^III/1) the person of his knowledge (अस्य ^6/1 प्रज्ञाम् ^2/1), just as (इव ⁰) the wind (वायुः ^1/1) carries away (हरति ^III/1) a small boat (नावम् ^2/1) on the waters (अम्भसि ^7/1).

अयुक्तस्य ^6/1 कस्मात् ^5/1 बुद्धिः ^1/1 न ⁰ अस्ति ^III/1 इत्युच्यते ^III/1 --

इन्द्रियाणां हि चरतां यन्मनोऽनुविधीयते।

तदस्य हरति प्रज्ञां वायुर्नावमिवाम्भसि ॥2.67॥

(2.67) -- इन्द्रियाणां ^6/3 हि = यस्मात् ^5/1 चरतां ^6/3 स्वस्वविषयेषु ^7/3 प्रवर्तमानानां ^6/3 यत् ^1/1 मनः ^1/1 अनुविधीयते ^III/1 अनुप्रवर्तते ^III/1 तत् ^1/1 इन्द्रिय-विषय-विकल्पनेन ^3/1 प्रवृत्तं ^1/1 मनः ^1/1 अस्य ^6/1 यतेः ^6/1 हरति ^III/1 प्रज्ञाम् ^2/1 आत्मानात्मविवेकजां ^2/1 नाशयति ^III/1। कथम्? वायुः ^1/1 नावम् ^2/1 इव ⁰ अम्भसि ^7/1 = उदके ^7/1 जिगमिषतां ^6/3 मार्गात् ^5/1 उद्धृत्य ⁰ उन्मार्गे ^7/1 यथा ⁰ वायुः ^1/1 नावं ^2/1 प्रवर्तयति ^III/1, एवम् ⁰ आत्मविषयां ^2/1 प्रज्ञां ^2/1 हृत्वा ⁰ मनः ^1/1 विषयविषयां ^2/1 करोति ^III/1 ॥