Wednesday, November 4, 2015

2nd Chapter 62nd Sloka

ध्यायतो विषयान्पुंसः सङ्गस्तेषूपजायते ।
सङ्गात् सञ्जायते कामः कामात् क्रोधोऽभिजायते ॥२.६२॥

dhyāyato viṣayānpuṃsaḥ saṅgasteṣūpajāyate |
saṅgāt sañjāyate kāmaḥ kāmāt krodho'bhijāyate ||2.62||

ध्यायतः 6/1 विषयान् 2/3 पुंसः 6/1 सङ्गः 1/1 तेषु 7/3 उपजायते III/1
सङ्गात् 5/1 सञ्जायते III/1 कामः 1/1 कामात् 5/1 क्रोधः 1/1 अभिजायते III/1 ॥२.६२॥

·         ध्यायतः [dhyāyataḥ] = of the one who is dwelling upon = ध्यायत् (m.) + 6/1
o   ध्यै चिन्तायाम् to think + शतृ (one who is … ing, लट्/कर्तरि)
·         विषयान् [viṣayān] = objects = विषय (m.) + 2/3
·         पुंसः [puṃsaḥ] = of the person = पुंस् (m.) + 6/1
·         सङ्गः [saṅgaḥ] = attachment = सङ्ग (m.) + 1/1
·         तेषु [teṣu] = with reference to them (the objects) = तद् (pron. m.) + 7/1
·         उपजायते [upajāyate] = is born = उप + जन् (4A to be born) + लट्/कर्तरि/III/1
·         सङ्गात् [saṅgāt] = from attachment = सङ्ग (m.) + अपादाने 5/1
·         सञ्जायते [sañjāyate] = is born = सम् + जन् (4A to be born) + लट्/कर्तरि/III/1
·         कामः [kāmaḥ] = desire = काम (m.) + 1/1
·         कामात् [kāmāt] = desire = काम (m.) + 5/1
·         क्रोधः [krodhaḥ] = anger = क्रोध (m.) + 1/1
·         अभिजायते [abhijāyate] = is born = अभि + जन् (4A to be born) + लट्/कर्तरि/III/1

In the person who dwells upon objects, an attachment is born with reference to them. From attachment is born desire and from desire, anger is born.

Sentence 1:
विषयान् 2/3 ध्यायतः 6/1 पुंसः 6/1 तेषु 7/3 सङ्गः 1/1 उपजायते III/1
In the person (पुंसः 6/1) who dwells (ध्यायतः 6/1) upon objects (विषयान् 2/3), an attachment (सङ्गः 1/1) is born (उपजायते III/1) with reference to them (तेषु 7/3).

Sentence 2:
सङ्गात् 5/1 कामः 1/1 सञ्जायते III/1
From attachment (सङ्गात् 5/1) is born (सञ्जायते III/1) desire (कामः 1/1).

Sentence 3:
कामात् 5/1 क्रोधः 1/1 अभिजायते III/1 ॥२.६२॥
From desire (कामात् 5/1), anger (क्रोधः 1/1) is born (अभिजायते III/1).


अथ 0 इदानीम् 0 पराभविष्यतः परा + भू + शतृ (लृट्/कर्तरि) 6/1 सर्व-अनर्थ-मूलम् 1/1 इदम् 1/1 उच्यते III/1 --
ध्यायतः 6/1 चिन्तयतः 6/1 विषयान् 2/3 शब्दादीन् 2/3 विषयविशेषान् 2/3 आलोचयतः 6/1 पुंसः 6/1 पुरुषस्य 6/1 सङ्गः 1/1 आसक्तिः 1/1 प्रीतिः 1/1 तेषु 7/3 विषयेषु 7/3 उपजायते III/1 उत्पद्यते III/1 सङ्गात् 5/1 प्रीतेः 5/1 संजायते III/1 समुत्पद्यते III/1 कामः 1/1 तृष्णा 1/1 कामात् 5/1 कुतश्चित् 0 प्रतिहतात् 5/1 क्रोधः 1/1 अभिजायते III/1।।

2 comments:

  1. ध्यायतः - शर्त प्र्त्यय वा क्त प्रत्यय

    ReplyDelete
  2. शतृँ-प्रत्ययान्त.

    ReplyDelete

Please use this form to report typos, make suggestions, ask questions on grammatical points.
For English translation, interpretation, etc. Please refer to Bhagavad Gita Home Study Course.
Please note that this website is meant for grammar.
Thank you.

Medha Michika's books on Sanskrit Grammar are available at: Amazon in your country.

Free download of PDF files are available at Arsha Avinashi Foundation.