Tuesday, December 30, 2014

2nd Chapter 9th Sloka

सञ्जय उवाच
एवमुक्त्वा हृषीकेशं गुडाकेशः परन्तपः ।
न योत्स्य इति गोविन्दमुक्त्वा तूष्णीं बभूव ह ॥२.९॥

sañjaya uvāca
evamuktvā hṛṣīkeśaṃ guḍākeśaḥ parantapaḥ |
na yotsya iti govindamuktvā tūṣṇīṃ babhūva ha ||2.9||

सञ्जयः 1/1 उवाच III/1
एवम् 0 उक्त्वा 0 हृषीकेशम् 2/1 गुडाकेशः 1/1 परन्तपः 1/1
0 योत्स्ये I/1 इति 0 गोविन्दम् 2/1 उक्त्वा 0 तूष्णीम् 0 बभूव III/1 0 ॥२.९॥

·         सञ्जयः [sañjayaḥ] = Sañjaya = सञ्जय (m.) + कर्तरि to उवाच 1/1         
·         उवाच [uvāca] = said = वच् (2P) to say + लिट्/कर्तरि/III/1

·         एवम् [evam] = in that manner = अव्ययम्
·         उक्त्वा [uktvā] = having said= अव्ययम्
o   वच् (2P to say) + क्त्वा (having …ed)
·         हृषीकेशम् [hṛṣīkeśam] = lord of senses (Kṛṣṇa) = हृषीकेश (m.) + कर्मणि to उक्त्वा 2/1
o   हृषीकणाम् (of senses) ईशः (lord) हृषीकेशः । षष्ठीतत्पुरुषसमासः
·         गुडाकेशः [guḍākeśaḥ] = lord of sleep (Arjuna) = गुडाकेश (m.) + कर्तरि to बभूव 1/1
o   गुडाकानाम् (of sleep) ईशः (lord) गुडाकेशः । षष्ठीतत्पुरुषसमासः
·         परन्तपः [parantapaḥ] = Vanquisher of enemies (Arjuna) = परन्तप (m.) + adj. to [अर्जुन] 1/1
o   परं तापयति इति परन्तपः ।
o   पर + अम् + तप् to heat + णिच् + खच्    3.2.39 द्विषत्परयोस्तापेः । ~ खच् ।
·         [na] = not = अव्ययम्
·         योत्स्ये [yotsye] = will not fight = युध् (4A) to fight + लृट्/कर्तरि/I/1
o   युध् + लृट्/कर्तरि/I/1
= युध् +                       तिङ्
= युध् +स्य +              3.1.33 स्यतासी लृलुटोः ।
= योध् +स्य +                         7.3.86 पुगन्तलघूपदस्य च । ~ सार्वधातुकार्धधातुकयोः गुण्
= योत् +स्य +                         8.4.55 खरि च । ~ चर् झलाम्
= योत् +स्ये                    6.1.97 अतो गुणे । ~ पररूपम् एकः पूर्वपरयोः
·         इति [iti] = thus = अव्ययम्
·         गोविन्दम् [govindam] = Govinda (Kṛṣṇa) = गोविन्द (m.) + कर्मणि to उक्त्वा 2/1
o   गोभिः (by the words) विन्यते (is gained) इति  गोविन्दः। उपपदतत्पुरुषसमासः
·         उक्त्वा [uktvā] = having said= अव्ययम्
o   वच् (2P to say) + क्त्वा (having …ed)
·         तूष्णीम् [tūṣṇīm] = silent = अव्ययम्
·         बभूव [babhūva] = has become = भू (1P) to be + लिट्/कर्तरि/III/1
·         [ha] = as it was= अव्ययम्


Sentence 1:
सञ्जयः 1/1 उवाच III/1
Sañjaya (सञ्जयः 1/1) said (उवाच III/1).

Sentence 2:
गुडाकेशः 1/1 परन्तपः 1/1 एवम् 0 हृषीकेशम् 2/1 उक्त्वा 0
0 योत्स्ये I/1 इति 0 गोविन्दम् 2/1 उक्त्वा 0 तूष्णीम् 0 बभूव III/1 0 ॥२.९॥

Having spoken (उक्त्वा 0) to Kṛṣṇa (हृषीकेशम् 2/1) in this manner (एवम् 0), Arjuna (गुडाकेशः 1/1), the scorcher of foes (परन्तपः 1/1), saying (उक्त्वा 0) to Govinda (गोविन्दम् 2/1), ‘I shall not fight ( 0 योत्स्ये I/1),’ became (बभूव III/1) silent (तूष्णीम् 0).

No comments:

Post a Comment

Please use this form to report typos, make suggestions, ask questions on grammatical points.
For English translation, interpretation, etc. Please refer to Bhagavad Gita Home Study Course.
Please note that this website is meant for grammar.
Thank you.

Medha Michika's books on Sanskrit Grammar are available at: Amazon in your country.

Free download of PDF files are available at Arsha Avinashi Foundation.