2nd Chapter 3rd Sloka

क्लैब्यं मा स्म गमः पार्थ नैतत्त्वय्युपपद्यते ।

क्षुद्रं हृदयदौर्बल्यं त्यक्त्वोत्तिष्ठ परन्तप ॥२.३॥

 

klaibyaṃ mā sma gamaḥ pārtha naitattvayyupapadyate |

kṣudraṃ hṛdayadaurbalyaṃ tyaktvottiṣṭha parantapa ||2.3||

 

क्लैब्यम् ^2/1 मा ⁰ स्म ⁰ गमः ^II/1 पार्थ ^S/1 न ⁰ एतत् ^1/1 त्वयि ^7/1 उपपद्यते ^III/1 ।

क्षुद्रम् ^2/1 हृदयदौर्बल्यम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ उत्तिष्ठ ^II/1 परन्तप ^S/1 ॥२.३॥

 

Pārtha (Arjuna)! Do not yield to unmanliness. This does not befit you. The scorcher of enemies! Give up this lowly weakness of heart and get up.

 

Pārtha! (पार्थ ^S/1) Do not (मा ⁰ स्म ⁰) yield (गमः ^II/1) to unmanliness (क्लैब्यम् ^2/1). This (एतत् ^1/1) does not (न ⁰) befit (उपपद्यते ^III/1) you (त्वयि ^7/1). The scorcher of enemies! (परन्तप ^S/1) Give up (त्यक्त्वा ⁰) this lowly (क्षुद्रम् ^2/1) weakness of heart (हृदयदौर्बल्यम् ^2/1) and get up (उत्तिष्ठ ^II/1).

 

·       क्लैब्यम् [klaibyam] = unmanliness = क्लैब्य (n.) + कर्मणि to गमः 2/1

o   क्लीबस्य भावः ।

o   क्लीब + ष्यञ्
क्लैब् + य
क्लैब्य

·       मा [mā] = do not = अव्ययम्

·       स्म [sma] = indeed = अव्ययम्

·       गमः [upāviśat] = gain = गम् to go + लुङ्/कर्तरि/II/1

o   मा + लुङ् = negative imperative

o   अडागमः is prohibited by 6.4.74 न माङ्‍योगे । ~ अट् लुङ्‍लङ्‍लृङ्‍क्षु

·       पार्थ [pārtha] = O! Son of Pṛthā (Arjuna) = पार्थ (m.) + सम्बोधने 1/1

o   पृथायाः अपत्यम् ।

o   पृथा + अण्

पार्थ् + अ

पाथ

·       न [na] = not = अव्ययम्

·       एतत् [etat] = this = एतद् (pron. n.) + 1/1

·       त्वयि [tvayi] = in you = युष्मद् (pron. m.) + अधिकरणे to उपपद्यते 7/1

·       उपपद्यते [upapadyate] = is fit = उप + पद् (4A) to be fit + लट्/कर्तरि/III/1

·       क्षुद्रम् [kṣudram] = lowly = क्षुद्र (n.) + adj. to हृदयदौर्बल्यम् 2/1

·       हृदयदौर्बल्यम् [hṛdayadaurbalyam] = weekness of heart = हृदयदौर्बल्य (n.) + कर्मणि to त्यक्त्वा 2/1

o   दुर्बलस्य भावः दौर्बल्यम् ।

o   दुर्बल + ष्यञ्

दौर्बल् + य

दौर्बल्य

o   हृदयस्य दौर्बल्यम् हृदयदौर्बल्यम् ।

·       त्यक्त्वा [tyaktvā] = having given up =  अव्ययम्

o   त्यज् (1P) to give up + क्त्वा (having …ed)

·       उत्तिष्ठ [uttiṣṭha] = stand up = उद् + स्था (1P) to stand up + लोट्/कर्तरि/II/1

·       परन्तप [parantapa] = O! Vanquisher of enemies (Arjuna) = परन्तप (m.) + सम्बोधने 1/1

o   परं तापयति इति परन्तपः ।

o   पर + अम् + तप् to heat + णिच् + खच्              3.2.39 द्विषत्परयोस्तापेः । ~ खच्

 

अन्वयः

पार्थ ^S/1 क्लैब्यम् ^2/1 मा ⁰ स्म ⁰ गमः ^II/1 ।

एतत् ^1/1 त्वयि ^7/1 न ⁰ उपपद्यते ^III/1 ।

परन्तप ^S/1 क्षुद्रम् ^2/1 हृदयदौर्बल्यम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ उत्तिष्ठ ^II/1 ॥

 

Sentence 1:

पार्थ ^S/1 क्लैब्यम् ^2/1 मा ⁰ स्म ⁰ गमः ^II/1 ।

O! Pārtha! (पार्थ ^S/1) Do not gain (मा ⁰ स्म ⁰ गमः ^II/1) unmanliness (क्लैब्यम् ^2/1).

 

Sentence 2:

एतत् ^1/1 त्वयि ^7/1 न ⁰ उपपद्यते ^III/1 ।

This (एतत् ^1/1) is not (न ⁰) fit (उपपद्यते ^III/1) in you (त्वयि ^7/1) ।

 

Sentence 3:

परन्तप ^S/1 हृदयदौर्बल्यम् ^2/1 क्षुद्रम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ उत्तिष्ठ ^II/1 ॥२.३॥

O! the vanquisher of enemies (परन्तप ^S/1) Give up (त्यक्त्वा ⁰) this lowly (क्षुद्रम् ^2/1) weakness of heart (हृदयदौर्बल्यम् ^2/1) and stand up (उत्तिष्ठ ^II/1).