2nd Chapter 1st Sloka

सञ्जय उवाच

तं तथा कृपयाविष्टमश्रुपूर्णाकुलेक्षणम् ।

विषीदन्तमिदं वाक्यमुवाच मधुसूदनः ॥२.१॥

sañjaya uvāca

taṃ tathā kṛpayāviṣṭamaśrupūrṇākulekṣaṇam |

viṣīdantamidaṃ vākyamuvāca madhusūdanaḥ ||2.1||

सञ्जयः ^1/1 उवाच ^III/1 ।

तम् ^2/1 तथा ⁰ कृपया ^3/1 आविष्टम् ^2/1 अश्रुपूर्णाकुलेक्षणम् ^2/1 ।

विषीदन्तम् ^2/1 इदम् ^2/1 वाक्यम् ^2/1 उवाच ^III/1 मधुसूदनः ^1/1 ॥२.१॥

·         सञ्जयः [sañjayaḥ] = Sañjaya = सञ्जय (m.) + कर्तरि to उवाच 1/1         

·         उवाच [uvāca] = said = वच् (2P) to say + लिट्/कर्तरि/III/1

·         तम् [tam] = that = तद् (pron. m.) + adj. to [अर्जुनम्] 2/1

·         तथा [tathā] = in that manner = अव्ययम्

o   तद् (that) + थाल् (in that manner)

·         कृपया [kṛpayā] = by compassion = कृपा (f.) + कर्तरि to आविष्टम् 3/1

·         आविष्टम् [āviṣṭam] = overwhelmed = आविष्ट (m.) + adj. to [अर्जुनम्] 2/1

o   आ + विश् to enter + क्त (... ed)

·         अश्रुपूर्णाकुलेक्षणम् [aśrupūrṇākulekṣaṇam] = whose eyes were filled with tears and showed distress = अश्रुपूर्णाकुलेक्षण (m.) + adj. to [अर्जुनम्] 2/1

o   अश्रुणा पूर्णेन आकुले ईक्षणे यस्य सः अश्रुपूर्णाकुलेक्षणः

·         विषीदन्तम् [viṣīdantam] = one who is sad = विषीदत् (m.) + adj. to [अर्जुनम्] 2/1

o   वि + सद् to be sorrowful + शतृ (one who is …ing)

·         इदम् [idam] = this = इदम् (n.) + adj. to वाक्यम् 2/1

·         वाक्यम् [vākyam] = sentence = वाक्य (n.) + कर्मणि to उवाच 2/1

·         उवाच [uvāca] = said = वच् (2P) to say + लिट्/कर्तरि/III/1

·         मधुसूदनः [madhusūdanaḥ] = Kṛṣṇa = मधुसूदन (m.) + कर्तरि to उवाच 1/1   

Sentence 1:

सञ्जयः ^1/1 उवाच ^III/1 ।

Sañjaya (सञ्जयः ^1/1) said (उवाच ^III/1).

Sentence 2:

तथा ⁰ कृपया ^3/1 आविष्टम् ^2/1 अश्रुपूर्णाकुलेक्षणम् ^2/1 तम् ^2/1 विषीदन्तम् ^2/1 [अर्जुनम् ^2/1]।

इदम् ^2/1 वाक्यम् ^2/1 मधुसूदनः ^1/1 उवाच ^III/1 ॥२.१॥

To him (तम् ^2/1) who was sad (विषीदन्तम् ^2/1) and thus (तथा ⁰) overwhelmed (आविष्टम् ^2/1) by compassion (कृपया ^3/1), whose eyes were filled with tears and showed distress (अश्रुपूर्णाकुलेक्षणम् ^2/1), Kṛṣṇa (मधुसूदनः ^1/1) spoke (उवाच ^III/1) these (इदम् ^2/1) words (वाक्यम् ^2/1).