18th Chapter 20th Sloka

सर्वभूतेषु येनैकं भावमव्ययमीक्षते ।

अविभक्तं विभक्तेषु तज्ज्ञानं विद्धि सात्त्विकम् ॥ १८.२० ॥

 

sarvabhūteṣu yenaikaṃ bhāvamavyayamīkṣate |

avibhaktaṃ vibhakteṣu tajjñānaṃ viddhi sāttvikam || 18.20 ||

 

सर्वभूतेषु ^7/3 येन ^3/1 एकम् ^2/1 भावम् ^2/1 अव्ययम् ^2/1 ईक्षते ^III/1 ।

अविभक्तम् ^2/1 विभक्तेषु ^7/3 तत् ^2/1 ज्ञानम् ^2/1 विद्धि ^II/1 सात्त्विकम् ^2/1 ॥ १८.२० ॥

 

 

·       सर्वभूतेषु [sarvabhūteṣu] = among all beings = सर्वभूत (n.) + अधिकरणे 7/3

·       येन [yena] = by which = यद् (pron.) + करणे to ईक्षते 3/1

·       एकम् [ekam] = one = एक (n.) + adj. to भावम् 2/1

·       भावम् [bhāvam] = existence, reality = भाव (m.) + कर्मणि to ईक्षते 2/1

·       अव्ययम् [avyayam] = immutable = अव्यय (n.) + adj. to भावम् 2/1

·       ईक्षते [īkṣate] = sees, knows = ईक्ष् (1A) to see + लट्/कर्तरि/III/1

·       अविभक्तम् [avibhaktam] = undivided = अविभक्त (n.) + कर्मणि to ईक्षते 2/1

·       विभक्तेषु [vibhakteṣu] = among the divided = विभक्त (n.) + अधिकरणे to ईक्षते 7/3

·       तत् [tat] = that = तद् (pron.) + adj. to ज्ञानम् 2/1

·       ज्ञानम् [jñānam] = knowledge = ज्ञान (n.) + कर्मणि to विद्धि 2/1

·       विद्धि [viddhi] = know = विद् (2P) to know + लोट्/कर्तरि/II/1

·       सात्त्विकम् [sāttvikam] = sāttvika = सात्त्विक (n.) + O.C. to ज्ञानम् 2/1

 

 

Know that to be sāttvika knowledge by which one knows one changeless existence in all things (and beings) and the undivided among the divided.

 

 

Sentence 1:

येन ^3/1 सर्वभूतेषु ^7/3 एकम् ^2/1 अव्ययम् ^2/1 भावम् ^2/1 विभक्तेषु ^7/3 अविभक्तम् ^2/1 ईक्षते ^III/1, तत् ^2/1 ज्ञानम् ^2/1 सात्त्विकम् ^2/1 विद्धि ^II/1॥

Know (विद्धि ^II/1) that (तत् ^2/1) to be sāttvika (सात्त्विकम् ^2/1) knowledge (ज्ञानम् ^2/1) by which (येन ^3/1) one knows (ईक्षते ^III/1) one (एकम् ^2/1) changeless (अव्ययम् ^2/1) existence (भावम् ^2/1) in all things (सर्वभूतेषु ^7/3) (and beings) and the undivided (अविभक्तम् ^2/1) among the divided (विभक्तेषु ^7/3).

 

 

ज्ञानस्य तु तावत् त्रिविधत्वम् उच्यते ^III/1 —

सर्वभूतेषु ^7/3 अव्यक्तादिस्थावरान्तेषु भूतेषु येन ^3/1 ज्ञानेन एकम् ^1/1 भावम् ^1/1 वस्तु — भावशब्दः वस्तुवाची, एकम् आत्मवस्तु इत्यर्थः ; अव्ययम् ^1/1 न व्येति स्वात्मना स्वधर्मेण वा, कूटस्थम् इत्यर्थः ; ईक्षते ^III/1 पश्यति ^III/1 येन ज्ञानेन, तं च भावम् अविभक्तम् ^2/1 प्रतिदेहं विभक्तेषु ^7/3 देहभेदेषु न विभक्तं तत् आत्मवस्तु, व्योमवत् निरन्तरमित्यर्थः ; तत् ^2/1 ज्ञानम् ^2/1 साक्षात् सम्यग्दर्शनम् अद्वैतात्मविषयं सात्त्विकम् ^2/1 विद्धि ^II/1 इति ॥ १८.२०॥