18th Chapter 12th Sloka

अनिष्टमिष्टं मिश्रं च त्रिविधं कर्मणः फलम् ।

भवत्यत्यागिनां प्रेत्य न तु संन्यासिनां क्वचित् ॥ १८.१२ ॥

 

aniṣṭamiṣṭaṃ miśraṃ ca trividhaṃ karmaṇaḥ phalam |

bhavatyatyāgināṃ pretya na tu saṃnyāsināṃ kvacit || 18.12 ||

 

अनिष्टम् ^1/1 इष्टम् ^1/1 मिश्रम् ^1/1 च ⁰ कर्मणः ^6/1 त्रिविधम् ^1/1 फलम् ^1/1 ।

भवति ^III/1 अत्यागिनाम् ^6/3 प्रेत्य ⁰ न ⁰ तु ⁰ संन्यासिनाम् ^6/3 क्वचित् ⁰॥ १८.१२ ॥

 

 

·       अनिष्टम् [aniṣṭam] = undesirable = अनिष्ट (n.) + कर्तरि to भवति 1/1

·       इष्टम् [iṣṭam] = desirable = इष्ट (n.) + कर्तरि to भवति 1/1

·       मिश्रम् [miśram] = mixed = मिश्र (n.) + कर्तरि to भवति 1/1

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       कर्मणः [karmaṇaḥ] = of action = कर्मन् (n.) + सम्बन्धे to फलम् 6/1

·       त्रिविधम् [trividham] = three-fold = त्रिविध (n.) + adj. to फलम् 1/1

·       फलम् [phalam] = result = फल (n.) + S.C. to अनिष्टम्, इष्टम्, and मिश्रम् 1/1

·       भवति [bhavati] = exists, occurs = भू (1P) to be + लट्/कर्तरि/III/1

·       अत्यागिनाम् [atyāginām] = of the non-renunciates = अत्यागिन् (m.) + सम्बन्धे to कर्मणः 6/3

·       प्रेत्य [pretya] = after death = अव्ययम्

o   प्र + इण् to go (beyond life) + ल्यप्

·       न [na] = not = अव्ययम्

·       तु [tu] = but = अव्ययम्

·       संन्यासिनाम् [saṃnyāsinām] = of the renunciates = संन्यासिन् (m.) + सम्बन्धे to (कर्मणः फलम्) 6/3

·       क्वचित् [kvacit] = ever/at any time = अव्ययम्

 

 

The three-fold result of action— undesirable, desirable, and a mixture— exists after death for the non-renunciates, but never for the renunciates.

 

 

Sentence 1:

कर्मणः ^6/1 फलम् ^1/1 त्रिविधम् ^1/1 – अनिष्टम् ^1/1 इष्टम् ^1/1 मिश्रम् ^1/1 च ⁰ – अत्यागिनाम् ^6/3 प्रेत्य ⁰ भवति ^III/1, संन्यासिनाम् ^6/3 तु ⁰ न ⁰ क्वचित् ⁰॥

The three-fold (त्रिविधम् ^1/1) result (फलम् ^1/1) of action (कर्मणः ^6/1) — undesirable (अनिष्टम् ^1/1), desirable (इष्टम् ^1/1), and (च ⁰) a mixture (मिश्रम् ^1/1) — exists (भवति ^III/1) after death (प्रेत्य ⁰) for the non-renunciates (अत्यागिनाम् ^6/3), but (तु ⁰) never (न ⁰ क्वचित् ⁰) for the renunciates (संन्यासिनाम् ^6/3).

 

 

किं पुनः तत् प्रयोजनम् , यत् सर्वकर्मसंन्यासात् स्यादिति, उच्यते —

अनिष्टं नरकतिर्यगादिलक्षणम् , इष्टं देवादिलक्षणम् , मिश्रम् इष्टानिष्टसंयुक्तं मनुष्यलक्षणं च, तत्र त्रिविधं त्रिप्रकारं कर्मणः धर्माधर्मलक्षणस्य फलं बाह्यानेककारकव्यापारनिष्पन्नं सत् अविद्याकृतम् इन्द्रजालमायोपमं महामोहकरं प्रत्यगात्मोपसर्पि इव — फल्गुतया लयम् अदर्शनं गच्छतीति फलनिर्वचनम् — तत् एतत् एवंलक्षणं फलं भवति अत्यागिनाम् अज्ञानां कर्मिणां अपरमार्थसंन्यासिनां प्रेत्य शरीरपातात् ऊर्ध्वम् ।

न तु संन्यासिनां परमार्थसंन्यासिनां परमहंसपरिव्राजकानां केवलज्ञाननिष्ठानां क्वचित् ।

न हि केवलसम्यग्दर्शननिष्ठा अविद्यादिसंसारबीजं न उन्मूलयति कदाचित् इत्यर्थः ॥ १२ ॥