6th Chapter 9th Sloka

सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धुषु ।

साधुष्वपि च पापेषु समबुद्धिर्विशिष्यते ॥६.९॥

suhṛnmitrāryudāsīnamadhyasthadveṣyabandhuṣu |

sādhuṣvapi ca pāpeṣu samabuddhirviśiṣyate ||6.9||

सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धुषु ^7/3 ।

साधुषु ^7/3 अपि ⁰ च ⁰ पापेषु ^7/3 समबुद्धिः ^1/1 विशिष्यते ^III/1 ॥६.९॥

सुहृद्-मित्र-अरि-उदासीन-मध्यस्थ-द्वेष्य-बन्धुषु

suhṛd-mitra-ari-udāsīna-madhyastha-dveṣya-bandhuṣu

·         सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धुषु [suhṛnmitrāryudāsīnamadhyasthadveṣyabandhuṣu] = with reference to a benefactor, a friend, an enemy, an acquaintance, an arbitrator, someone who is deserving of dislike, and to a relative = सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धु (m.) + विषये to समबुद्धिः 7/3

o   सुहृद् च मित्रं च अरिः च उदासीनः च मध्यस्थः च द्वेष्यः च बन्धुः च सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धवः (ID), तेषु ।

·         साधुषु [sādhuṣu] = towards good people = साधु (m.) + विषये to समबुद्धिः 7/3

·         अपि [api] = as = अव्ययम्

·         च [ca] = as = अव्ययम्

·         पापेषु [pāpeṣu] = towards those who are given to improper actions = पाप (m.) + विषये to समबुद्धिः 7/3

·         समबुद्धिः [samabuddhiḥ] = who remains unchanged = समबुद्धि (m.) + कर्तरि to विशिष्यते 1/1

o   समा बुद्धिः यस्य सः समबुद्धिः (116B) ।

·         विशिष्यते [viśiṣyate] = is most exalted = वि + शिष् (7P) to surpass, excel + लट्/कर्मणि/III/1

The one whose vision is the same with reference to a benefactor, a friend, an enemy, an acquaintance, an arbitrator, someone who is deserving of dislike, and to a relative, and even towards good people and those who are given to improper actions, he (or she) is the most exalted.

Sentence 1:

सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धुषु ^7/3 साधुषु ^7/3 पापेषु ^7/3 अपि ⁰ च ⁰ समबुद्धिः ^1/1 विशिष्यते ^III/1 ॥६.९॥

The one whose vision is the same (समबुद्धिः ^1/1) with reference to a benefactor, a friend, an enemy, an acquaintance, an arbitrator, someone who is deserving of dislike, and to a relative (सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धुषु ^7/3), and (च ⁰) even (अपि ⁰) towards good people (साधुषु ^7/3) and those who are given to improper actions (पापेषु ^7/3), he (or she) is the most exalted (विशिष्यते ^III/1).

किञ्च –

॥६.९॥

“सुहृत्” इति-आदि-श्लोक-अर्धम् ^1/1 एकम् ^1/1 पदम् ^1/1। सुहृत् ^1/1 इति ⁰ प्रत्युपकारम् ^2/1 अनपेक्ष्य ⁰ उपकर्ता ^1/1, मित्रम् ^1/1 स्नेहवान् ^1/1, अरिः ^1/1 शत्रुः ^1/1, उदासीनः ^1/1 न ⁰ कस्यचित् ⁰ पक्षम् ^2/1 भजते ^III/1, मध्यस्थः ^1/1 यः ^1/1 विरुद्धयोः ^6/2 उभयोः ^6/2 हित-एषी ^1/1, द्वेष्यः ^1/1 आत्मनः ^6/1 अप्रियः ^1/1, बन्धुः ^1/1 संबन्धी ^1/1 इत्येतेषु ^7/3 साधुषु ^7/3 शास्त्र-अनुवर्तिषु ^7/3 अपि ⁰ च ⁰ पापेषु ^7/3 प्रतिषिद्ध-कारिषु ^7/3 सर्वेषु ^7/3 एतेषु ^7/3 समबुद्धिः ^1/1 “कः ^1/1 किंकर्मा ^1/1” इति ⁰ अव्यापृत-बुद्धिः ^1/1 इत्यर्थः ^1/1। विशिष्यते ^III/1, “विमुच्यते ^III/1” इति ⁰ वा ⁰ पाठान्तरम् ⁰ । योगारूढानाम् ^6/3 सर्वेषाम् ^6/3 अयम् ^1/1 उत्तमः ^1/1 इत्यर्थः ^1/1॥