2nd Chapter 58th Sloka

यदा संहरते चायं कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः ।

इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता ॥२.५८॥

yadā saṃharate cāyaṃ kūrmo'ṅgānīva sarvaśaḥ |

indriyāṇīndriyārthebhyastasya prajñā pratiṣṭhitā ||2.58||

यदा ⁰ संहरते ^III/1 च ⁰ अयम् ^1/1 कूर्मः ^1/1 अङ्गानि ^2/3 इव ⁰ सर्वशः ⁰ ।

इन्द्रियाणि ^2/3 इन्द्रियार्थेभ्यः ^5/3 तस्य ^6/1 प्रज्ञा ^1/1 प्रतिष्ठिता ^1/1 ॥२.५८॥

·         यदा [yadā] = when = अव्ययम्

·         संहरते [saṃharate] = withdraws = सम् + हृ हरणे+ लट्/कर्तरि/III/1

·         च [ca] = and = अव्ययम्

·         अयम् [ayam] = this = इदम् (pron. m.) +  1/1

·         कूर्मः [turtle] = this = कूर्म (m.) +  1/1

·         अङ्गानि [aṅgāni] = limbs = अङ्ग (n.) +  2/3

·         इव [iva] = just as = अव्ययम्

·         सर्वशः [sarvaśaḥ] = completely = अव्ययम्

o   सर्व + शस्

·         इन्द्रियाणि [indriyāṇi] = sense organs = इन्द्रिय (n.) +  2/3

·         इन्द्रियार्थेभ्यः [indriyārthebhyaḥ] = from sense objects= इन्द्रियार्थ (m.) +  5/3

o   इन्द्रियाणाम् अर्थाः इन्द्रियार्थाः (6T), तेभ्यः

·         तस्य [tasya] = his = तद् (pron. m.) + 6/1

·         प्रज्ञा [prajñā] = knowledge  = प्रज्ञा (f.) +  1/1

·         प्रतिष्ठिता [pratiṣṭhitā] = well-established= प्रतिष्ठिता (f.) +  1/1

And when, like the turtle that withdraws its limbs,  this person is able to completely withdraw the sense organs from their objects, his knowledge is steady.

Sentence 1:

यदा ⁰ च ⁰ संहरते ^III/1 अयम् ^1/1 कूर्मः ^1/1 इव ⁰ अङ्गानि ^2/3 सर्वशः ⁰ ।

इन्द्रियाणि ^2/3 इन्द्रियार्थेभ्यः ^5/3 तस्य ^6/1 प्रज्ञा ^1/1 प्रतिष्ठिता ^1/1 ॥२.५८॥

And (च ⁰) when (यदा ⁰), like (इव ⁰) the turtle (कूर्मः ^1/1) that withdraws (संहरते ^III/1) its limbs (अङ्गानि ^2/3),  this person (अयम् ^1/1) is able to completely (सर्वशः ⁰) withdraw the sense organs (इन्द्रियाणि ^2/3) from their objects (इन्द्रियार्थेभ्यः ^5/3), his (तस्य ^6/1) knowledge (प्रज्ञा ^1/1) is steady (प्रतिष्ठिता ^1/1).

किञ्च --

यदा संहरते चायं कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः। इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता  ॥2.58॥

यदा ⁰ संहरते ^III/1 सम्यक् ⁰ उपसंहरते ^III/1 च ⁰ अयम् ^1/1 ज्ञाननिष्ठायाम् ^6/3 प्रवृत्तः ^1/1 यतिः ^1/1 कूर्मः ^1/1 अङ्गानि ^2/3 इव ⁰ यथा ⁰ (just as) कूर्मः ^1/1 भयात् ^H5/1 स्वानि ^2/3 अङ्गानि ^2/3 उपसंहरति ^III/1 सर्वशः ⁰ सर्वतः ⁰, एवम् ⁰ ज्ञाननिष्ठः ^1/1 इन्द्रियाणि ^2/3 इन्द्रियार्थेभ्यः ^A5/3 सर्वविषयेभ्यः ^A5/3 उपसंहरते ^III/1। तस्य ^6/1 प्रज्ञा ^1/1 प्रतिष्ठिता ^1/1 इति उक्तार्थम् ^1/1 वाक्यम् ^1/1॥

उक्तः ^1/1 अर्थः ^1/1 यस्य ^6/1 तत् ^1/1 उक्तार्थम् ^1/1 वाक्यम् ^1/1

116B

समासः = उक्तार्थम्

अन्यपदार्थः = वाक्यम्