2nd Chapter 48th Sloka

योगस्थः कुरु कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा धनञ्जय ।

सिद्ध्यसिद्ध्योः समो भूत्वा समत्वं योग उच्यते ॥२.४८॥

yogasthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā dhanañjaya |

siddhyasiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate ||2.48||

योगस्थः ^1/1 कुरु ^II/1 कर्माणि ^2/3 सङ्गम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ धनञ्जय ^8/1 ।

सिद्ध्यसिद्ध्योः ^7/2 समः ^1/1 भूत्वा ⁰ समत्वम् ^1/1 योगः ^1/1 उच्यते ^III/1 ॥२.४८॥

·         योगस्थः [yogasthaḥ] = the one who remains steadfast in yoga = योगस्थ (m.) + 1/1

·         कुरु  [kuru] = do = कृ (8U) to do + लोट्/कर्तरि/II/1

·         कर्माणि [karmāṇi] = actions to be done, duties = कर्मन् (n.) + 2/3

·         सङ्गम् [saṅgam] = attachment = सङ्ग (m.) + 2/1

·         त्यक्त्वा  [tyaktvā] = having given up = अव्ययम्

o   त्यज् (1P) to give up + क्त्वा (…ed)

·         धनञ्जय [Dhanañjaya] = the one who conquer over the wealth (another name of Arjuna) = धनञ्जय (m.) + सम्बोधने 1/1

·         सिद्ध्यसिद्ध्योः [siddhyasiddhyoḥ] = with reference to success and failure = सिद्ध्यसिद्धि (f.) + 7/2

o   सिद्धिः च असिद्धिः च सिद्ध्यसिद्धी । इतरेतरद्वन्द्वसमासः

·         समः [samaḥ] = the same = सम (m.) + 1/1

·         भूत्वा [bhūtvā] = having been = अव्ययम्

o   भू (1P) to be + क्त्वा (…ed)

·         समत्वम् [samatvam] = evenness of the mind = समत्व (n.) + 1/1

·         योगः [yogaḥ] = yoga = योग (m.) + 1/1

·         उच्यते [ucyate] = is said = वच् (2P) to say + लट्/कर्मणि/III/1

O! Dhanañjaya! Remaining steadfast in yoga, perform actions, abandoning attachment, remaining the same to success and failure alike. This evenness of mind is called yoga.

Sentence 1:

धनञ्जय ^8/1 सङ्गम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ सिद्ध्यसिद्ध्योः ^7/2 समः ^1/1 भूत्वा ⁰ योगस्थः ^1/1 कर्माणि ^2/3 कुरु ^II/1

धनञ्जय ^8/1 (O! Dhanañjaya!) त्यक्त्वा ⁰ (giving up) सङ्गम् ^2/1 (attachment), भूत्वा ⁰ (being) समः ^1/1 (the same) सिद्ध्यसिद्ध्योः ^7/2 (in success and failure), योगस्थः ^1/1 (being steadfast in yoga) कुरु ^II/1 (perform) कर्माणि ^2/3 (actions to be done).

Sentence 2:

समत्वम् ^1/1 योगः ^1/1 उच्यते ^III/1 ॥२.४८॥

समत्वम् ^1/1 (The evenness) उच्यते ^III/1 (is called) योगः ^1/1 (yoga)॥२.४८॥

यदि ⁰ कर्मफलप्रयुक्तेन ^3/1 न ⁰ कर्तव्यं ^1/1 कर्म ^1/1, कथं ⁰ तर्हि ⁰ कर्तव्यम् ^1/1 इति ⁰; उच्यते ^III/1 --

 (2.48) – योगस्थः ^1/1 सन् ^1/1 कुरु ^II/1 कर्माणि ^2/3 केवलम् ⁰ ईश्वरार्थम् ⁰; तत्र ⁰ अपि ⁰ 'ईश्वरः ^1/1 मे ^6/1 तुष्यतु ^III/1' इति ⁰ सङ्गं ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ धनञ्जय ^8/1। फलतृष्णाशून्येन ^3/1 क्रियमाणे ^7/1 कर्मणि ^7/1 सत्त्वशुद्धिजा ^1/1 ज्ञानप्राप्तिलक्षणा ^1/1 सिद्धिः ^1/1, तद्-विपर्ययजा ^1/1 असिद्धिः ^1/1, तयोः ^7/2 सिद्ध्यसिद्ध्योः ^7/2 अपि ⁰ समः ^1/1 तुल्यः ^1/1 भूत्वा ⁰ कुरु ^II/1 कर्माणि ^2/3। कः ^1/1 असौ ^1/1 योगः ^1/1 “यत्रस्थः कुरु” इति उक्तम् ^1/1? इदम् ^1/1 एव तत् ^1/1 -- सिद्ध्यसिद्ध्योः ^7/2 समत्वं ^1/1 योगः ^1/1 उच्यते ^III/1।।