6th Chapter 35th Sloka

श्रीभगवानुवाच ।

असंशयं महाबाहो मनो दुर्निग्रहं चलम् ।

अभ्यासेन तु कौन्तेय वैराग्येन च गृह्यते ॥६.३५॥

śrībhagavānuvāca |

asaṃśayaṃ mahābāho mano durnigrahaṃ calam |

abhyāsena tu kaunteya vairāgyena ca gṛhyate ||6.35||

श्रीभगवान् ^1/1 उवाच ^III/1।

असंशयम् ^1/1 महाबाहो ^S/1 मनः ^1/1 दुर्निग्रहम् ^1/1 चलम् ^1/1 ।

अभ्यासेन ^3/1 तु ⁰ कौन्तेय ^S/1 वैराग्येन ^3/1 च ⁰ गृह्यते ^III/1 ॥६.३५॥

·         श्रीभगवान् [śrībhagavān] = Śrī bhagavān = श्रीभगवत् m. + कर्तरि to उवाच 1/1

·         उवाच [uvāca] = said = वच् to say + लिट्/कर्तरि/III/1

·         असंशयम् [asaṃśayam] = no doubt = असंशय n. + कर्तरि to (भवति) 1/1

·         महाबाहो [mahābāho] = the mighty armed = महाबाहु (m.) + सम्बुद्धौ 1/1

·         मनः [manaḥ] = the mind = मनस् (n.) + कर्तरि to (भवति) 1/1

·         दुर्निग्रहम् [durnigraham] = diffucult to master = दुर्निग्रह n. + S.C. to मनः 1/1

·         चलम् [calam] = agitated = चल n. + S.C. to मनः 1/1

·         अभ्यासेन [abhyāsena] = by practice = अभ्यास (m.) + हेतौ 3/1

·         तु [tu] = but = अव्ययम्

·         कौन्तेय [kaunteya] = the son of Kuntī = कौन्तेय (m.) + सम्बुद्धौ 1/1

·         वैराग्येन [vairāgyena] = by objectivity = वैराग्य (m.) + हेतौ 3/1

·         च [ca] = and = अव्ययम्

·         गृह्यते [gṛhyate] = is mastered = ग्रह् (9P) to grasp + लट्/कर्मणि/III/1

Śrī bhagavān said;

No doubt, Arjuna, the mighty armed! The mind is agitated and diffucult to master. Kaunteya! But, it is mastered by practice and objectivity.

Sentence 1:

Lord Kṛṣṇa (श्रीभगवान् ^1/1) said (उवाच ^III/1);

Sentence 2:

No doubt (असंशयम् ^1/1), Arjuna, the mighty armed (महाबाहो ^S/1)! The mind (मनः ^1/1) is agitated (चलम् ^1/1) and diffucult to master (दुर्निग्रहम् ^1/1).

Sentence 3:

Kaunteya (कौन्तेय ^S/1)! But (तु ⁰), it is mastered (गृह्यते ^III/1) by practice (अभ्यासेन ^3/1) and (च ⁰) objectivity (वैराग्येन ^3/1).

एवम् ⁰ (चञ्चलं प्रमाथि, etc) एतत् ^1/1 (मनः ^1/1) यथा ⁰ ब्रवीषि ^II/1 (in the previous śloka)–

असंशयम् ^1/1 न ⁰ अस्ति ^III/1 संशयः ^1/1 मनः ^1/1 दुर्निग्रहम् ^1/1 चलम् ^1/1 इति ⁰ अत्र ^{0 अधिकरणे to संशयः} हे ⁰ महाबाहो ^S/1 । किंतु ⁰ अभ्यासेन ^3/1 तु ⁰ अभ्यासः ^1/1 नाम ⁰ चित्तभूमौ ^7/1 (विषये) कस्यांचित् ⁰ समान-प्रत्यय-आवृत्तिः ^1/1 चित्तस्य ^6/1। वैराग्येन ^3/1 वैराग्यम् ^1/1 नाम ⁰ दृष्ट-अदृष्ट-इष्ट-भोगेषु ^7/3 दोष-दर्शन-अभ्यासात् ^5/1 वैतृष्ण्यम् ^1/1। तेन ^3/1 च ⁰ वैराग्येण ^3/1 गृह्यते ^III/1 विक्षेपरूपः ^1/1 प्रचारः ^1/1 चित्तस्य ^6/1। एवम् ⁰ तत् ^1/1 मनः ^1/1 गृह्यते ^III/1 निगृह्यते ^III/1 निरुध्यते ^III/1 इत्यर्थः ^1/1 ॥