4th Chapter 37th Sloka

यथैधांसि समिद्धोऽग्निर्भस्मसात्कुरुतेऽर्जुन ।

ज्ञानाग्निः सर्वकर्माणि भस्मसात्कुरुते तथा ॥४.३७॥

yathaidhāṃsi samiddho'gnirbhasmasātkurute'rjuna |

jñānāgniḥ sarvakarmāṇi bhasmasātkurute tathā ||4.37||

यथा ⁰ एधांसि ^2/3 समिद्धः ^1/1 अग्निः ^1/1 भस्मसात् ⁰ कुरुते ^III/1 अर्जुन ^S/1 ।

ज्ञानाग्निः ^1/1 सर्वकर्माणि ^2/3 भस्मसात् ⁰ कुरुते ^III/1 तथा ⁰ ॥४.३७॥

·         यथा [yathā] = just = अव्ययम्

·         एधांसि [edhāṃsi] = fuel wood = एधस् (n.) + कर्मणि to कुरुते 2/3

·         समिद्धः [samiddhaḥ] = well-lighted = समिद्ध (m.) + 1/1

·         अग्निः [agniḥ] = fire = अग्नि (m.) + 1/1

·         भस्मसात् [bhasmasāt] = entirely into ashes = अव्ययम्

o   भस्मन् + साति 5.4.52 विभाषा साति कार्त्स्न्ये ।

·         कुरुते [kurute] = makes= कृ (8U) to make, to do + लट्/कर्तरि/III/1

·         अर्जुन [arjuna] = O Arjuna = अर्जुन (m.) + सम्बोधने 1/1

·         ज्ञानाग्निः [jñānāgniḥ] = fire of knowledge = ज्ञानाग्नि (m.) + 1/1

·         सर्वकर्माणि [sarvakarmāṇi] = all actions = सर्वकर्मन् (n.) + कर्मणि to कुरुते 2/3

·         भस्मसात् [bhasmasāt] = entirely into ashes = अव्ययम्

o   भस्मन् + साति 5.4.52 विभाषा साति कार्त्स्न्ये ।

·         कुरुते [kurute] = makes= कृ (8U) to make, to do + लट्/कर्तरि/III/1

·         तथा [tathā] = just = अव्ययम्

Just as a well-lighted fire reduces wood to ashes, O Arjuna, so too, the fire of knowledge reduces all actions (results o factions) to ashes.

Sentence 1:

यथा ⁰ समिद्धः ^1/1 अग्निः ^1/1 एधांसि ^2/3 भस्मसात् ⁰ कुरुते ^III/1 अर्जुन ^S/1 ।

तथा ⁰ ज्ञानाग्निः ^1/1 सर्वकर्माणि ^2/3 भस्मसात् ⁰ कुरुते ^III/1 ॥४.३७॥

Just as (यथा ⁰) a well-lighted (समिद्धः ^1/1) fire (अग्निः ^1/1) reduces (कुरुते ^III/1) wood (एधांसि ^2/3) to ashes (भस्मसात् ⁰), O Arjuna (अर्जुन ^S/1), so too (तथा ⁰), the fire of knowledge (ज्ञानाग्निः ^1/1) recudes (कुरुते ^III/1) all actions (results of actions) (सर्वकर्माणि ^2/3) to ashes (भस्मसात् ⁰).

ज्ञानम् ^1/1 कथम् ⁰ नाशयति ^III/1 पापम् ^2/1 इति ⁰ दृष्टान्तः ^1/1 उच्यते ^III/1 –

यथा ⁰ एधांसि ^2/3 काष्ठानि ^2/3 समिद्धः ^1/1 सम्यक् ⁰ इद्धः ^1/1 दीप्तः ^1/1 अग्निः ^1/1 भस्मसात् ⁰ भस्मी-भावम् ^2/1 कुरुते ^III/1 हे ⁰ अर्जुन ^S/1। ज्ञानम् ^1/1 एव ⁰ अग्निः ^1/1 ज्ञानाग्निः ^1/1 सर्वकर्माणि ^2/3 भस्मसात् ⁰ कुरुते ^III/1 तथा ⁰ ।  निर्बीजीकरोति ^III/1 इत्यर्थः ^1/1। न ⁰ हि ⁰ साक्षात् ⁰ एव ⁰ ज्ञानाग्निः ^1/1 कर्माणि ^2/3 इन्धनवत् ⁰ भस्मीकर्तुम् ⁰ शक्नोति ^III/1। तस्मात् ^5/1 सम्यग्-दर्शनम् ^1/1 सर्वकर्मणाम् ^6/3 निर्बीजत्वे ^7/1 कारणम् ^1/1 इत्यभिप्रायः ^1/1। सामर्थ्यात् ^5/1 येन ^3/1 कर्मणा ^3/1 शरीरम् ^1/1 आरब्धम् ^1/1 तत् ^1/1 प्रवृत्तफलत्वात् ^5/1 उपभोगेन ^3/1 एव ⁰ क्षीयते ^III/1 । अतः ⁰ यानि ^2/3 अप्रवृत्तफलानि ^2/3 ज्ञानोत्पत्तेः ^5/1 प्राक् ⁰ कृतानि ^2/3 ज्ञान-सह-भावीनि ^2/3 च ⁰ अतीत-अनेक-जन्म-कृतानि ^2/3 च ⁰ तानि ^2/3 एव ⁰ सर्वाणि ^1/3 भस्मसात् ⁰ कुरुते ^III/1 ॥

1.      अप्रवृत्तफलानि ज्ञानोत्पत्तेः प्राक् कृतानि

2.      अप्रवृत्तफलानि ज्ञान-सह-भावीनि

3.      अतीत-अनेक-जन्म-कृतानि