2nd Chapter 52nd Sloka

यदा ते मोहकलिलं बुद्धिर्व्यतितरिष्यति ।

तदा गन्तासि निर्वेदं श्रोतव्यस्य श्रुतस्य च ॥२.५२॥

yadā te mohakalilaṃ buddhirvyatitariṣyati |

tadā gantāsi nirvedaṃ śrotavyasya śrutasya ca ||2.52||

यदा ⁰ ते ^6/1 मोहकलिलम् ^2/1 बुद्धिः ^1/1 व्यतितरिष्यति ^III/1 ।

तदा ⁰ गन्तासि ^II/1 निर्वेदम् ^2/1 श्रोतव्यस्य ^6/1 श्रुतस्य ^6/1 च ⁰ ॥२.५२॥

·         यदा [yadā] = when = अव्ययम्

·         ते [te] = your = युष्मद् (pron. m.) + 6/1

·         मोहकलिलम् [mohakalilam] = the impurity of delusion = मोहकलिल (n.) + कर्मणि. to व्यतितरिष्यति 2/1

o   मोहः एव कलिलं मोहकलिलम् । कर्मधारयतत्पुरुषसमासः

·         बुद्धिः [buddhiḥ] = intellect = बुद्धियुक्त (f.) + 1/1

·         व्यतितरिष्यति [vyatitariṣyati] = will cross = वि + अति + तॄ (1P) to cross + लृट्/कर्तरि/III/1

·         तदा [tadā] = then = अव्ययम्

·         गन्तासि [gantāsi] = you will gain = गम् (1P) to go + लुट्/कर्तरि/II/1

·         निर्वेदम् [nirvedam] = dispassion = निर्वेद (m.) + कर्मणि. to गन्तासि 2/1

·         श्रोतव्यस्य [śrotavyasya] = what is yet to be heard = श्रोतव्य (n.) + 6/1

·         श्रुतस्य [śrutasya] = what has already heard = श्रुत (n.) + 6/1

·         च [ca] = and = अव्ययम्

When your intellect crosses over the impurity of delusion, then you shall gain a dispassion towards what has been heard and what is yet to be heard.

यदा ⁰ ते ^6/1 बुद्धिः ^1/1 मोहकलिलम् ^2/1 व्यतितरिष्यति ^III/1 ।

तदा ⁰ निर्वेदम् ^2/1 श्रोतव्यस्य ^6/1 श्रुतस्य ^6/1 च ⁰ गन्तासि ^II/1 ॥२.५२॥

Sentence 1 (यद्-clause):

यदा ⁰ ते ^6/1 बुद्धिः ^1/1 मोहकलिलम् ^2/1 व्यतितरिष्यति ^III/1 ।

When (यदा ⁰) your (ते ^6/1) intellect (बुद्धिः ^1/1) crosses over (व्यतितरिष्यति ^III/1) the impurity of delusion (मोहकलिलम् ^2/1),

Sentence 2 (तद्-clause):

तदा ⁰ निर्वेदम् ^2/1 श्रोतव्यस्य ^6/1 श्रुतस्य ^6/1 च ⁰ गन्तासि ^II/1 ॥२.५२॥

Then (तदा ⁰) you shall gain (गन्तासि ^II/1) a dispassion (निर्वेदम् ^2/1) towards what has been heard (श्रुतस्य ^6/1) and (च ⁰) what is yet to be heard (श्रोतव्यस्य ^6/1).

योग-अनुष्ठान-जनित-सत्त्वशुद्ध-जा ^1/1 बुद्धिः ^1/1 कदा ⁰ प्राप्स्यते ^III/1 इत्युच्यते ^III/1 –

यदा ⁰ ते ^6/1 मोहकलिलम् ^2/1 बुद्धिः ^1/1 व्यतितरिष्यति ^III/1 ।

तदा ⁰ गन्तासि ^II/1 निर्वेदम् ^2/1 श्रोतव्यस्य ^6/1 श्रुतस्य ^6/1 च ⁰ ॥२.५२॥

यदा ⁰ यस्मिन् ^7/1 काले ^7/1 ते ^6/1 तव ^6/1 मोहकलिलम् ^2/1 मोह-आत्मकम् ^2/1 अविवेकरूपम् ^2/1 कालुष्यम् ^2/1 येन ^3/1 (मोहकलिलेन ^3/1) आत्मानात्म-विवेक-बोधम् ^2/1 कलुषीकृत्य ⁰ विषयम् ^2/1 प्रति ⁰ अन्तःकरणम् ^1/1 प्रवर्तते ^III/1, तत् ^2/1 (मोहकलिलम् ^2/1) तव ^6/1 बुद्धिः ^1/1 व्यतितरिष्यति ^III/1 व्यतिक्रमिष्यति ^III/1, अतिशुद्धभावम् ^2/1 आपत्स्यते ^{आङ् + पद् + लृट्/कर्तरि/III/1} इत्यर्थः ^1/1 ।

तदा ⁰ तस्मिन् ^7/1 काले ^7/1 गन्तासि ^II/1 प्राप्स्यसि ^II/1 निर्वेदम् ^2/1 वैराग्यम् ^2/1 श्रोतव्यस्य ^6/1 श्रुतस्य ^6/1 च ⁰, तदा ⁰ श्रोतव्यम् ^1/1 श्रुतम् ^1/1 च ⁰ ते ^6/1 निष्फलम् ^1/1 प्रतिभाति ^III/1 इति ⁰ अभिप्रायः ^1/1 ॥