सदृशं चेष्टते स्वस्याः प्रकृतेर्ज्ञानवानपि ।
प्रकृतिं यान्ति भूतानि निग्रहः किं करिष्यति ॥३.३३॥
sadṛśaṃ ceṣṭate svasyāḥ prakṛterjñānavānapi |
prakṛtiṃ yānti bhūtāni nigrahaḥ kiṃ kariṣyati ||3.33||
सदृशम् 0 चेष्टते III/1 स्वस्याः 6/1 प्रकृतेः 6/1 ज्ञानवान् 1/1 अपि 0 ।
प्रकृतिम् 2/1 यान्ति III/3 भूतानि 1/3 निग्रहः 1/1 किम् 2/1 करिष्यति III/1 ॥३.३३॥
·
सदृशम् [sadṛśam] = in keeping with = अव्ययम्
·
चेष्टते [ceṣṭate]
= acts = चेष्ट् (1A) to make effort + लट्/कर्तरि/III/1
·
स्वस्याः [svasyāḥ] = their own = स्वा (pron. f.) + adj. to प्रकृतेः 6/1
·
प्रकृतेः [prakṛteḥ] = nature = प्रकृति (f.) + सम्बन्धे to सदृशम् 6/1
·
ज्ञानवान् [jñānavān] = a wise person = ज्ञानवत् (m.) + 1/1
·
अपि [api] = even = अव्ययम्
·
प्रकृतिम् [prakṛtim] = nature = प्रकृति (f.) + कर्मणि to यान्ति 2/1
·
यान्ति [yānti] =
follow = या to go + लट्/कर्तरि/III/3
·
भूतानि [bhūtāni]
= beings = भूत (n.) + 1/3
·
निग्रहः [nigrahaḥ]
= control = निग्रह
(m.) + 1/1
·
किम् [kim] = what = किम् (pron. n.) + कर्मणि to करिष्यति 2/1
·
करिष्यति [kariṣyati]
= will do = कृ to do + लृट्/कर्तरि/III/1
Even a wise person acts in keeping
with his or her own nature. Because all beings follow their own nature, of what
use is control?
Sentence 1:
ज्ञानवान् 1/1 अपि 0 स्वस्याः 6/1 प्रकृतेः 6/1 सदृशम् 0 चेष्टते III/1 ।
Even (अपि 0) a wise person (ज्ञानवान् 1/1) acts (चेष्टते III/1) in keeping with (सदृशम् 0) his or her own (स्वस्याः 6/1) nature (प्रकृतेः 6/1).
Sentence 2:
भूतानि 1/3 प्रकृतिम् 2/1 यान्ति III/3 निग्रहः 1/1 किम् 2/1 करिष्यति III/1 ॥३.३३॥
Because all beings (भूतानि 1/3) follow (यान्ति III/3) their
own nature (प्रकृतिम् 2/1), of what (किम् 2/1) use is (करिष्यति III/1) control
(निग्रहः 1/1)?
कस्मात् 5/1 पुनः 0 कारणात् 5/1 त्वदीयम् 2/1 मतम् 2/1 न 0 अनुतिष्ठन्ति III/3, परधर्मान् 2/3 अनुतिष्ठन्ति
III/3, स्वधर्मम् 2/1 च 0 न 0 अनुवर्तन्ते
III/3, त्वत्-प्रतिकूलाः
1/3 कथम् 0 न 0 बिभ्यति III/3 त्वत्-शासन-अतिक्रम-दोषात्
5/1 ? तत्र 0 आह III/1 --
सदृशम् 0 चेष्टते III/1 स्वस्याः 6/1 प्रकृतेः 6/1 ज्ञानवान् 1/1 अपि 0 ।
प्रकृतिम् 2/1 यान्ति III/3 भूतानि 1/3 निग्रहः 1/1 किम् 2/1 करिष्यति III/1 ॥३.३३॥
सदृशम् 0 अनुरूपम् 0 चेष्टते III/1 चेष्टाम् 2/1 करोति III/1 । कस्य 6/1? स्वस्याः 6/1 स्वकीयायाः 6/1 प्रकृतेः 6/1। प्रकृतिः 1/1 नाम 0 पूर्व-कृत-धर्माधर्मादि-संस्कारः 1/1 वर्तमान-जन्म-आदौ 7/1 अभिव्यक्तः 1/1; सा 1/1 प्रकृतिः 1/1। तस्याः 6/1 (प्रकृतेः 6/1) सदृशम् 0 एव 0 सर्वः 1/1 जन्तुः 1/1 ज्ञानवान् 1/1 अपि 0 चेष्टते III/1, किम् 0 पुनः 0 मूर्खः 1/1। तस्मात् 5/1 प्रकृतिम् 2/1 यान्ति III/3 अनुगच्छन्ति III/3 भूतानि 1/3 प्राणिनः 1/3। निग्रहः 1/1 निषेधरूपः 1/1 किम् 0 करिष्यति III/1 मम 6/1 वा 0 अन्यस्य 6/1 वा 0 ॥
Regarding
ReplyDeleteचेष्टते [ceṣṭate] = acts = चेष्ट् (1A) to make effort + लट्/कर्तरि/III/3
I believe that should indicate III/1, not III/3. (It is written as III/1 in the translation.) [PS: Sorry for the false alarm the last time I commented by making an incorrect suggestion. I see how I was confused there. Thanks as always for everything. Many of us are being helped very much by your work!]
Fixed. Thank you!
Delete