3rd Chapter 10th Sloka

सहयज्ञाः प्रजाः सृष्ट्वा पुरोवाच प्रजापतिः ।

अनेन प्रसविष्यध्वं एष वोऽस्त्विष्टकामधुक् ॥३.१०॥

sahayajñāḥ prajāḥ sṛṣṭvā purovāca prajāpatiḥ |

anena prasaviṣyadhvaṃ eṣa vo'stviṣṭakāmadhuk ||3.10||

सहयज्ञाः ^2/3 प्रजाः ^2/3 सृष्ट्वा ⁰ पुरा ⁰ उवाच ^III/1 प्रजापतिः ^1/1 ।

अनेन ^3/1 प्रसविष्यध्वम् ^II/3 एषः ^1/1 वः ^6/3 अस्तु ^III/1 इष्टकामधुक् ^1/1 ॥३.१०॥

·         सहयज्ञाः [sahayajñāḥ] = along with yajña = सहयज्ञा (f.) + 2/3

·         प्रजाः [prajāḥ] = human beings = प्रजा (f.) + 2/3

·         सृष्ट्वा [sṛṣṭvā] = having created = अव्ययम्

o   सृज् + त्वा

·         पुरा [purā] = in the beginning = अव्ययम्

·         उवाच [uvāca] = said = वच् (2P) to say + लट्/कर्तरि/III/1

·         प्रजापतिः [prajāpatiḥ] = creator = प्रजापति (m.) + 1/1

o   प्रजानां पतिः (6T) ।

·         अनेन [anena] = by this (yajña) = इदम् (pron. m.) + 3/1

·         प्रसविष्यध्वम् [prasaviṣyadhvam] = may multiple = प्र + सू (4A) to produce + आशीर्लिङ्/कर्तरि/II/3 (आर्षप्रयोगः)

·         एषः [eṣaḥ] = this = एतद् (pron. m.) + 1/1

·         वः [vaḥ] = your = युष्मद् (pron. m.) + 6/3

·         अस्तु [astu] = may it be = अस् (2P) to be + लोट्/कर्तरि/III/1

·         इष्टकामधुक् [iṣṭakāmadhuk] = wish-fulfilling cow = इष्टकामधुह् (m.) + 1/1

o   इष्टाः कामाः इष्टकामाः (KT) ।

o   तान् दोग्धि इति इष्टकामधुक् (UT) ।

इष्टकाम + शस् + दुह् (2P) to yield + क्विप्

इष्टकाम + धुह्    8.2.37 एकाचो बशो भष् झषन्तस्य स्ध्वोः ।

इष्टकामधुह्

इष्टकामधुह् + सु    4.1.2

इष्टकामधुघ्          6.1.68, 8.2.32 दादेर्धातोर्घः ।

इष्टकामधुक्         8.2.39, 8.4.56

In the beginning the Creator, having created human beings along with yajña, said: “By this (yajña) shall you multiply. May this (yajña) be a wish-fulfilling cow for you.”

Sentence 1:

सहयज्ञाः ^2/3 प्रजाः ^2/3 सृष्ट्वा ⁰ पुरा ⁰ उवाच ^III/1 प्रजापतिः ^1/1 ।

In the beginning (पुरा ⁰) the Creator (प्रजापतिः ^1/1), having created (सृष्ट्वा ⁰) human beings (प्रजाः ^2/3) along with yajña (सहयज्ञाः ^2/3), said (उवाच ^III/1):

Sentence 2:

अनेन ^3/1 प्रसविष्यध्वम् ^II/3

 “By this (yajña) (अनेन ^3/1) shall you multiply (प्रसविष्यध्वम् ^II/3).

Sentence 3:

एषः ^1/1 वः ^6/3 अस्तु ^III/1 इष्टकामधुक् ^1/1 ॥३.१०॥

May this (yajña) (एषः ^1/1) be (अस्तु ^III/1) a wish-fulfilling cow (इष्टकामधुक् ^1/1) for you (वः ^6/3).”

इतः ⁰ च ⁰ अधिकृतेन ^3/1 कर्म ^1/1 कर्तव्यम् ^1/1 --

सहयज्ञाः ^2/3 प्रजाः ^2/3 सृष्ट्वा ⁰ पुरा ⁰ उवाच ^III/1 प्रजापतिः ^1/1 ।

अनेन ^3/1 प्रसविष्यध्वम् ^II/3 एषः ^1/1 वः ^6/3 अस्तु ^III/1 इष्टकामधुक् ^1/1 ॥३.१०॥

सहयज्ञाः ^1/3 यज्ञसहिताः ^1/3 प्रजाः ^1/3 त्रयः ^1/3 वर्णाः ^1/3 ताः ^2/3 सृष्ट्वा ⁰ उत्पाद्य ⁰ पुरा ⁰ पूर्वम् ⁰ सर्ग-आदौ ^7/1 उवाच ^III/1 उक्तवान् ^1/1 प्रजापतिः ^1/1 प्रजानाम् ^6/3 स्रष्टा ^1/1 अनेन ^3/1 यज्ञेन ^3/1 प्रसविष्यध्वं ^II/3 प्रसवः ^1/1 वृद्धिः ^1/1 उत्पत्तिः ^1/1 तम् ^2/1 कुरुध्वम् ^II/3। एषः ^1/1 यज्ञः ^1/1 वः ^6/3 युष्माकम् ^6/3 अस्तु ^III/1 भवतु ^III/1 इष्टकामधुक् ^1/1 इष्टान् ^2/3 अभिप्रेतान् ^2/3 कामान् ^2/3 फलविशेषान् ^2/3 दोग्धि ^III/1 इति ⁰ इष्टकामधुक् ^1/1 ॥

दुह् (2P) to milk