2nd Chapter 64th Sloka

रागद्वेषवियुक्तैस्तु विषयानिन्द्रियैश्चरन् ।

आत्मवश्यैर्विधेयात्मा प्रसादमधिगच्छति ॥२.६४॥

rāgadveṣaviyuktaistu viṣayānindriyaiścaran |

ātmavaśyairvidheyātmā prasādamadhigacchati ||2.64||

रागद्वेषवियुक्तैः ^3/3 तु ⁰ विषयान् ^2/3 इन्द्रियैः ^3/3 चरन् ^1/1 ।

आत्मवश्यैः ^3/3 विधेयात्मा ^1/1 प्रसादम् ^2/1 अधिगच्छति ^III/1 ॥२.६४॥

·         रागद्वेषवियुक्तैः [rāgadveṣaviyuktaiḥ] = free from likes and dislikes = रागद्वेषवियुक्त (n.) adj. to इन्द्रियैः + 3/3

·         तु [tu] = whereas = अव्ययम्

·         विषयान् [viṣayān] = the world of objects = विषय (m.) + 2/3

·         इन्द्रियैः [indriyaiḥ] = sense organ = इन्द्रिय (n.) + 3/3

·         चरन् [caran] = moving = चरत् (m.) adj. to विधेयात्मा + 1/1

o   चर् to move + शतृ (लट्/कर्तरि) = one who is moving

·         आत्मवश्यैः [ātmavaśyaiḥ] = under one’s control = आत्मवश्यै adj. to इन्द्रियैः (n.) + 3/3

o   आत्मनः वश्यानि आत्मवस्यानि (6P) तैः ।

·         विधेयात्मा [vidheyātmā] = one whose mind is controlled = विधेयात्मन् (m.) + 1/1

o   इच्छातः विधेयः आत्मा अन्तःकरणं यस्य सः (116B)

o   वि + धा to command, ordain + यत् (कर्मणि + ...able, fit to be …ed)

·         प्रसादम् [prasādam] = tranquillity = प्रसाद (m.) + 2/1

·         अधिगच्छति [adhigacchati] = attains = अधि + गम् (to gain) + लट्/कर्तरि/III/1

Whereas, one whose mind is controlled moving in the world of objects with the sense organs under his or her control, free from likes and dislikes attains tranquillity.

Sentence 1:

रागद्वेषवियुक्तैः ^3/3 तु ⁰ विषयान् ^2/3 इन्द्रियैः ^3/3 चरन् ^1/1 ।

आत्मवश्यैः ^3/3 विधेयात्मा ^1/1 प्रसादम् ^2/1 अधिगच्छति ^III/1 ॥२.६४॥

Whereas (तु ⁰), one whose mind is controlled (विधेयात्मा ^1/1) moving (चरन् ^1/1) in the world of objects (विषयान् ^2/3) with the sense organs (इन्द्रियैः ^3/3) under his or her control (आत्मवश्यैः ^3/3), free from likes and dislikes (रागद्वेषवियुक्तैः ^3/3) attains (अधिगच्छति ^III/1) tranquillity (प्रसादम् ^2/1).

सर्व-अनर्थस्य ^6/1 मूलम् ^1/1 उक्तं ^1/1 विषयाभिध्यानम् ^1/1। अथ ⁰ इदानीं ⁰ मोक्ष-कारणम् ^1/1 इदम् ^1/1 उच्यते ^III/1 --

रागद्वेषवियुक्तैस्तु विषयानिन्द्रियैश्चरन् ।

आत्मवश्यैर्विधेयात्मा प्रसादमधिगच्छति ॥2.64॥

रागद्वेषवियुक्तैः ^3/3 रागश्च द्वेषश्च रागद्वेषौ ^1/2, तत्पुरःसरा ^f1/1 हि ⁰ इन्द्रियाणां ^6/3 प्रवृत्तिः ^f1/1 स्वाभाविकी ^f1/1, तत्र ⁰ यः ^1/1 मुमुक्षुः ^1/1 भवति ^III/1 सः ^1/1 ताभ्यां ^3/2 (रागद्वेषाभ्यां ^3/2) वियुक्तैः ^3/3 श्रोत्रादिभिः ^3/3 इन्द्रियैः ^{करणे to चरन् 3/3} विषयान् ^{कर्मणि to चरन् 2/3} अवर्जनीयान् ^2/3 चरन् ^1/1 उपलभमानः ^1/1 आत्मवश्यैः ^3/3 [आत्मनः^6/1 वश्यानि ^1/3 वशीभूतानि ^1/3 इन्द्रियाणि ^1/3] तैः ^3/3 आत्मवश्यैः ^3/3 विधेयात्मा ^1/1 इच्छातः ⁰ विधेयः ^1/1 (वि धा to command + य ~ able) आत्मा ^1/1 = अन्तःकरणं ^1/1 यस्य ^6/1 सः ^1/1 अयं ^1/1 प्रसादम् ^2/1 अधिगच्छति ^III/1। प्रसादः ^1/1 प्रसन्नता ^1/1 स्वास्थ्यम् ^1/1 ॥