ध्यायतो विषयान्पुंसः सङ्गस्तेषूपजायते ।
सङ्गात् सञ्जायते कामः कामात् क्रोधोऽभिजायते ॥२.६२॥
dhyāyato viṣayānpuṃsaḥ saṅgasteṣūpajāyate
|
saṅgāt sañjāyate kāmaḥ kāmāt krodho'bhijāyate
||2.62||
ध्यायतः 6/1 विषयान्
2/3 पुंसः 6/1 सङ्गः 1/1 तेषु 7/3 उपजायते III/1 ।
सङ्गात् 5/1 सञ्जायते
III/1 कामः 1/1 कामात् 5/1 क्रोधः 1/1 अभिजायते III/1 ॥२.६२॥
·
ध्यायतः [dhyāyataḥ]
= of the one who is dwelling upon = ध्यायत् (m.) + 6/1
o
ध्यै
चिन्तायाम् to think + शतृ (one
who is … ing, लट्/कर्तरि)
·
विषयान् [viṣayān]
= objects = विषय (m.) + 2/3
·
पुंसः [puṃsaḥ]
= of the person = पुंस् (m.) + 6/1
·
सङ्गः [saṅgaḥ]
= attachment = सङ्ग (m.) + 1/1
·
तेषु [teṣu] = with
reference to them (the objects) = तद् (pron. m.)
+ 7/1
·
उपजायते [upajāyate]
= is born = उप + जन् (4A to be
born) + लट्/कर्तरि/III/1
·
सङ्गात् [saṅgāt]
= from attachment = सङ्ग (m.) + अपादाने 5/1
·
सञ्जायते [sañjāyate]
= is born = सम् + जन् (4A to be
born) + लट्/कर्तरि/III/1
·
कामः [kāmaḥ] =
desire = काम (m.) + 1/1
·
कामात् [kāmāt] =
desire = काम (m.) + 5/1
·
क्रोधः [krodhaḥ]
= anger = क्रोध (m.) + 1/1
·
अभिजायते [abhijāyate]
= is born = अभि + जन् (4A to be
born) + लट्/कर्तरि/III/1
In the person who dwells upon objects, an attachment is born
with reference to them. From
attachment is born desire and from desire, anger is born.
Sentence 1:
विषयान् 2/3 ध्यायतः
6/1 पुंसः 6/1 तेषु 7/3 सङ्गः 1/1 उपजायते III/1 ।
In the person (पुंसः 6/1) who dwells (ध्यायतः 6/1) upon
objects (विषयान् 2/3), an attachment (सङ्गः 1/1) is born
(उपजायते III/1) with reference to them (तेषु 7/3).
Sentence 2:
सङ्गात् 5/1 कामः 1/1 सञ्जायते
III/1
From attachment (सङ्गात् 5/1) is born
(सञ्जायते III/1) desire (कामः 1/1).
Sentence 3:
कामात् 5/1 क्रोधः
1/1 अभिजायते III/1 ॥२.६२॥
From desire (कामात् 5/1), anger (क्रोधः 1/1) is born
(अभिजायते III/1).
अथ 0 इदानीम्
0 पराभविष्यतः परा + भू + शतृ
(लृट्/कर्तरि) 6/1 सर्व-अनर्थ-मूलम्
1/1 इदम् 1/1 उच्यते
III/1 --
ध्यायतः 6/1 चिन्तयतः 6/1 विषयान् 2/3 शब्दादीन् 2/3 विषयविशेषान् 2/3 आलोचयतः 6/1 पुंसः 6/1 पुरुषस्य 6/1 सङ्गः 1/1 आसक्तिः 1/1 प्रीतिः 1/1 तेषु 7/3 विषयेषु 7/3 उपजायते III/1 उत्पद्यते III/1। सङ्गात् 5/1 प्रीतेः 5/1 संजायते III/1 समुत्पद्यते III/1 कामः 1/1 तृष्णा 1/1। कामात् 5/1 कुतश्चित् 0 प्रतिहतात् 5/1 क्रोधः 1/1 अभिजायते
III/1।।
ध्यायतः - शर्त प्र्त्यय वा क्त प्रत्यय
ReplyDeleteशतृँ-प्रत्ययान्त.
ReplyDelete