11th Chapter 20th Sloka

द्यावापृथिव्योरिदमन्तरं हि व्याप्तं त्वयैकेन दिशश्च सर्वाः ।

दृष्ट्वाद्भुतं रूपमिदं तवोग्रं लोकत्रयं प्रव्यथितं महात्मन् ॥ ११.२० ॥

 

dyāvāpṛthivyoridamantaraṃ hi vyāptaṃ tvayaikena diśaśca sarvāḥ |

dṛṣṭvādbhutaṃ rūpamidaṃ tavograṃ lokatrayaṃ pravyathitaṃ mahātman || 11.20 ||

 

द्यावापृथिव्योः ^6/2 इदम् ^1/1 अन्तरम् ^1/1 हि ⁰ व्याप्तम् ^1/1 त्वया ^3/1 एकेन ^3/1 दिशः ^1/3 च ⁰ सर्वाः ^1/3 ।

दृष्ट्वा ⁰ अद्भुतम् ^2/1 रूपम् ^2/1 इदम् ^2/1 तव ^6/1 उग्रम् ^2/1 लोकत्रयम् ^1/1 प्रव्यथितम् ^1/1 महात्मन् ^S/1 ॥ ११.२० ॥

 

 

·       द्यावापृथिव्योः [dyāvāpṛthivyoḥ] = of heaven and earth = द्यावापृथिवी (f.) + सम्बन्धे to अन्तरम् 6/2

o   द्यौः च पृथिवी च द्यावापृथिव्यौ (ID)       6.3.29 दिवो द्यावा । ~ देवताद्वन्द्वे उत्तरपदे

·       इदम् [idam] = this = इदम् (pron.) + adj. to अन्तरम् 1/1

·       अन्तरम् [antaram] = space, region in between = अन्तर (n.) + कर्तरि to (अस्ति) 1/1

·       हि [hi] = indeed = अव्ययम्

·       व्याप्तम् [vyāptam] = pervaded = व्याप् (5P) to pervade + क्त (past passive participle) + S.C. to अन्तरम् 1/1

·       त्वया [tvayā] = by you = त्वद् (pron.) + कर्तरि to व्याप्तम् 3/1

·       एकेन [ekena] = as one (form) = एक (n.) + adj. to त्वया 3/1

·       दिशः [diśaḥ] = directions, quarters = दिशा (f.) + कर्तरि to (सन्ति) 1/3

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       सर्वाः [sarvāḥ] = all = सर्व (adj.) f. + adj. to दिशः 1/3

·       दृष्ट्वा [dṛṣṭvā] = having seen = अव्ययम्

o   दृश् (1P) to see + क्त्वा

·       अद्भुतम् [adbhutam] = wondrous = अद्भुत (n.) + adj. to रूपम् 2/1

·       रूपम् [rūpam] = form = रूप (n.) + कर्मणि to दृष्ट्वा 2/1

·       इदम् [idam] = this = इदम् (pron.) + adj. to रूपम् 2/1

·       तव [tava] = your = त्वद् (pron.) + सम्बन्धे to रूपम् 6/1

·       उग्रम् [ugram] = frightening = उग्र (n.) + adj. to रूपम् 2/1

·       लोकत्रयम् [lokatrayam] = the three worlds = लोकत्रय (n.) + कर्तरि to (अस्ति) 1/1

·       प्रव्यथितम् [pravyathitam] = agitated, trembling = प्रव्यथित (n.) + S.C. to लोकत्रयम् 1/1

o   प्र + व्यथ् (1P) to shake + क्त (past passive participle)

·       महात्मन् [mahātman] = O Lord! = महात्मन् (m.) + सम्बोधने 1/1

 

 

Indeed, this (space) in between heaven and earth and all the quarters are pervaded by you as one (form). Lord! Seeing this wondrous, frightening form of yours, the three worlds would tremble.

 

Sentence 1:

द्यावापृथिव्योः ^6/2 इदम् ^1/1 अन्तरम् ^1/1 हि ⁰ एकेन ^3/1 त्वया ^3/1 व्याप्तम् ^1/1 सर्वाः ^1/3 च ⁰ दिशः ^1/3 (व्याप्ताः)।

तव ^6/1 इदम् ^2/1 अद्भुतम् ^2/1 उग्रम् ^2/1 रूपम् ^2/1 दृष्ट्वा ⁰ लोकत्रयम् ^1/1 प्रव्यथितम् ^1/1 महात्मन् ^S/1॥

Indeed (हि ⁰), this (इदम् ^1/1) (space) in between (अन्तरम् ^1/1) heaven and earth (द्यावापृथिव्योः ^6/2) and (च ⁰) all (सर्वाः ^1/3) the quarters (दिशः ^1/3) are pervaded (व्याप्तम् ^1/1) by you (त्वया ^3/1) as one (एकेन ^3/1) (form). Lord! (महात्मन् ^S/1) Seeing (दृष्ट्वा ⁰) this (इदम् ^2/1) wondrous (अद्भुतम् ^2/1), frightening (उग्रम् ^2/1) form (रूपम् ^2/1) of yours (तव ^6/1), the three worlds (लोकत्रयम् ^1/1) would tremble (प्रव्यथितम् ^1/1).

 

 

द्यावापृथिव्योः इदम् अन्तरं हि अन्तरिक्षं व्याप्तं त्वया एकेन विश्वरूपधरेण दिशश्च सर्वाः व्याप्ताः । दृष्ट्वा उपलभ्य अद्भुतं विस्मापकं रूपम् इदं तव उग्रं क्रूरं लोकानां त्रयं लोकत्रयं प्रव्यथितं भीतं प्रचलितं वा हे महात्मन् अक्षुद्रस्वभाव ॥ २० ॥