5th Chapter 12th Sloka

युक्तः कर्मफलं त्यक्त्वा शान्तिमाप्नोति नैष्ठिकीम् ।

अयुक्तः कामकारेण फले सक्तो निबध्यते ॥५.१२॥

yuktaḥ karmaphalaṃ tyaktvā śāntimāpnoti naiṣṭhikīm |

ayuktaḥ kāmakāreṇa phale sakto nibadhyate ||5.12||

युक्तः ^1/1 कर्मफलम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ शान्तिम् ^2/1 आप्नोति ^III/1 नैष्ठिकीम् ^2/1 ।

अयुक्तः ^1/1 कामकारेण ^3/1 फले ^7/1 सक्तः ^1/1 निबध्यते ^III/1 ॥५.१२॥

·         युक्तः [yuktaḥ] = one who is endowed with karma yoga = युक्त (m.) + कर्तरि to आप्नोति 1/1

·         कर्मफलम् [karmaphalam] = result of action = कर्मफल (n.) + कर्मणि to त्यक्त्वा 2/1

·         त्यक्त्वा [tyaktvā] = giving up = अव्ययम्

o   ज्यज् + क्त्वा

·         शान्तिम् [śāntim] = composure = शान्ति (f.) + कर्मणि to आप्नोति 2/1

·         आप्नोति [āpnoti] = gains = आप् (5P) to gain + लट्/कर्तरि/III/1

·         नैष्ठिकीम् [naiṣṭhikīm] = born of a commitment to a life of karma-yoga = नैष्ठिकी (f.) + adj. to शान्तिम् 2/1

o   निष्ठायां भवा नैष्ठिकी । Born of the commitment

o   निष्ठा + ङस् + ठक्

निष्ठा + इक                     तस्येकः।

नैष्ठ् + इक                       आदिवृद्धिः, यस्येति च।

नैष्ठिक् + ङीप्                  4.1.15, यस्येति च।

·         अयुक्तः [ayuktaḥ] = one who is not endowed with karma yoga = अयुक्त (m.) + कर्तरि to आप्नोति 1/1

·         कामकारेण [kāmakāreṇa] = by desire = कामकार (m.) + करणे to कुर्वन्ति 3/1

o   कामस्य कारः कामकारः (6T)।

·         फले [phale] = in result = फल (n.) + अधिकरणे 7/1

·         सक्तः [saktaḥ] = one who is attached = सक्त (m.) + adj. to अयुक्तः 1/1

·         निबध्यते [nibadhyate] = is bound = नि + बध् (1A) to bind + लट्/कर्मणि/III/1

The one who is endowed with (karma yoga), giving up the result of action, gains a composure born of a commitment to a life of karma yoga. (Whereas) one who is not committed to a life of karma yoga, led by desire, is bound, (being) attached to the result (of action).

Sentence 1:

युक्तः ^1/1 कर्मफलम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ नैष्ठिकीम् ^2/1 शान्तिम् ^2/1 आप्नोति ^III/1 ।

The one who is endowed with (karma yoga) (युक्तः ^1/1), giving up (त्यक्त्वा ⁰) the result of action (कर्मफलम् ^2/1), gains (आप्नोति ^III/1) a composure (शान्तिम् ^2/1) born of a commitment to a life of karma yoga (नैष्ठिकीम् ^2/1).

Sentence 2:

अयुक्तः ^1/1 कामकारेण ^3/1 फले ^7/1 सक्तः ^1/1 निबध्यते ^III/1 ॥५.१२॥

(Whereas) one who is not committed to a life of karma yoga (अयुक्तः ^1/1), led by desire (कामकारेण ^3/1), is bound (निबध्यते ^III/1), (being) attached (सक्तः ^1/1) to the result (of action) (फले ^7/1).

यस्मात् ^5/1 च ⁰ –

युक्तः ^1/1 “ईश्वराय ^4/1 कर्माणि ^2/3 करोमि ^I/1, न ⁰ मम ^6/1 फलाय ^4/1” इत्येवम् ⁰ समाहितः ^1/1 सन् ^1/1 कर्मफलम् ^2/1 त्यक्त्वा ⁰ परित्यज्य ⁰ शान्तिम् ^2/1 मोक्ष-आख्याम् ^2/1 आप्नोति ^III/1 नैष्ठिकीम् ^2/1 निष्ठायाम् ^7/1 भवाम् ^2/1 सत्त्वशुद्धि-ज्ञानप्राप्ति-सर्वकर्मसंन्यास-ज्ञान-निष्ठा-क्रमेण् ^3/1 इति ⁰ वाक्यशेषः ^1/1। यः ^1/1 तु ⁰ पुनः ⁰ अयुक्तः ^1/1 असमाहितः ^1/1 काम-कारेण ^3/1 करणम् ^1/1 कारः ^1/1 कामस्य ^6/1 कारः ^1/1 कामकारः ^1/1, तेन ^3/1 कामकारेण ^3/1, काम-प्रेरिततया ^3/1 इत्यर्थः ^1/1। “मम ^6/1 फलाय ^4/1 इदम् ^2/1 करोमि ^I/1 कर्म ^2/1” इत्येवम् ⁰ फले ^7/1 सक्तः ^1/1 निबध्यते ^III/1 । अतः ⁰ त्वम् ^1/1 युक्तः ^1/1 भव ^II/1 इत्यर्थः ^1/1 ॥