7th Chapter 2nd Sloka

ज्ञानं तेऽहं सविज्ञानमिदं वक्ष्याम्यशेषतः ।

यज्ज्ञात्वा नेह भूयोऽन्यज्ज्ञातव्यमवशिष्यते ॥७.२॥

jñānaṃ te'haṃ savijñānamidaṃ vakṣyāmyaśeṣataḥ |

yajjñātvā neha bhūyo'nyajjñātavyamavaśiṣyate ||7.2||

ज्ञानम् ^2/1 ते ^4/1 अहम् ^1/1 सविज्ञानम् ^2/1 इदम् ^2/1 वक्ष्यामि ^I/1 अशेषतः ⁰ ।

यत् ^2/1 ज्ञात्वा ⁰ न ⁰ इह ⁰ भूयः ⁰ अन्यत् ^1/1 ज्ञातव्यम् ^1/1 अवशिष्यते ^III/1 ॥७.२॥

           

·       ज्ञानम् [jñānam] = knowledge = ज्ञान (n.) + कर्मणि to वक्ष्यामि 2/1

·       ते [te] = for you = युष्मद् m. + सम्प्रदाने to वक्ष्यामि 4/1

·       अहम् [aham] = I = अस्मद् m. + कर्तरि to वक्ष्यामि 1/1

·       सविज्ञानम् [savijñānam] = along with immediate knowledge = सविज्ञान n. + adj. to ज्ञानम् 2/1

विज्ञानेन सह वर्तते इति सविज्ञानं = ज्ञानम् ।

·       इदम् [idam] = this = इदम् n. + adj. to ज्ञानम् 2/1

·       वक्ष्यामि [vakṣyāmi] = will teach = वच् to tell + लृट्/कर्तरि/I/1

·       अशेषतः [aśeṣataḥ] = without any omission = अव्ययम्

·       यत् [yat] = that which (knowledge) = यद् n. + कर्मणि to ज्ञात्वा 2/1

·       ज्ञात्वा [jñātvā] = having known = अव्ययम्

·       न [na] = not = अव्ययम्

·       इह [iha] = here = अव्ययम्

·       भूयः [bhūyaḥ] = more = अव्ययम्

·       अन्यत् [anyat] = other = अन्य n. + adj. to ज्ञातव्यम् 1/1

·       ज्ञातव्यम् [jñātavyam] = that which is to be known = ज्ञातव्य n. + कर्मणि to अवशिष्यते 1/1

·       अवशिष्यते [avaśiṣyate] = is left = अव + शिष् to leave + लट्/कर्मणि/III/1

I will teach you without any omission, this knowledge, along with immediate knowledge, knowing which there remains nothing else to be known here.

Sentence 1:

I (अहम् ^1/1) will teach (वक्ष्यामि ^I/1) you (ते ^4/1) without any omission (अशेषतः ⁰), this (इदम् ^2/1) knowledge (ज्ञानम् ^2/1), along with immediate knowledge (सविज्ञानम् ^2/1), knowing (ज्ञात्वा ⁰) which (यत् ^2/1) there remains nothing (न ⁰ भूयः ⁰ अवशिष्यते ^III/1) else (अन्यत् ^1/1) to be known (ज्ञातव्यम् ^1/1) here (इह ⁰).

तत् ^1/1 च ⁰ मद्-विषयम् ^1/1 –

ज्ञानम् ^2/1 ते ^4/1 तुभ्यम् ^4/1 अहम् ^1/1 सविज्ञानम् ^2/1 विज्ञानसहितम् ^2/1 स्व-अनुभव-युक्तम् ^2/1 इदम् ^2/1 वक्ष्यामि ^I/1 कथयिष्यामि ^I/1 अशेषतः ⁰ कार्त्स्न्येन ^3/1 । तत् ^2/1 ज्ञानम् ^2/1 विवक्षितम् ^2/1 स्तौति ^III/1 श्रोतुः ^6/1 अभिमुखी-करणाय ^4/1 – यत् ^2/1 ज्ञात्वा ⁰ यत् ^2/1 ज्ञानम् ^2/1 ज्ञात्वा ⁰ न ⁰ इह ⁰ भूयः ⁰ पुनः ⁰ अन्यत् ^1/1 ज्ञातव्यम् ^1/1 पुरुषार्थ-साधनम् ^1/1 अवशिष्यते ^III/1 न ⁰ अवशिष्टम् ^1/1 भवति ^III/1। इति ⁰ मत्तत्त्वज्ञः ^1/1 यः ^1/1 सः ^1/1 सर्वज्ञः ^1/1 भवति ^III/1 इत्यर्थः ^1/1। अतः ⁰ विशिष्ट-फलत्वात् ^5/1 दुर्लभम् ^1/1 ज्ञानम् ^1/1 ॥

क् ऋ त् स् न् अ + य

क् आर् त् स् न् + य

कार्त्स्न्य

7th Chapter 1st Sloka

श्रीभगवानुवाच ।

मय्यासक्तमनाः पार्थ योगं युञ्जन्मदाश्रयः ।

असंशयं समग्रं मां यथा ज्ञास्यसि तच्छृणु ॥७.१॥

śrībhagavānuvāca |

mayyāsaktamanāḥ pārtha yogaṃ yuñjanmadāśrayaḥ |

asaṃśayaṃ samagraṃ māṃ yathā jñāsyasi tacchṛṇu ||7.1||

श्रीभगवान् ^1/1 उवाच ^III/1 ।

मयि ^7/1 आसक्तमनाः ^1/1 पार्थ ^S/1 योगम् ^2/1 युञ्जन् ^1/1 मदाश्रयः ^1/1 ।

असंशयम् ⁰ समग्रम् ⁰ माम् ^2/1 यथा ⁰ ज्ञास्यसि ^II/1 तत् ^2/1 शृणु ^II/1 ॥७.१॥ 
           

·       श्रीभगवान् [śrībhagavān] = śrībhagavān = श्रीभगवत् m. + कर्तरि to उवाच 1/1

·       उवाच [uvāca] = said = वच् to say + लिट्/कर्तरि/III/1

·       मयि [mayi] = in Me = अस्मद् m. + अधिकरणे to आसक्तमनाः 7/1

·       आसक्तमनाः [āsaktamanāḥ] = the one whose mind is committed = आसक्तमनस् m. + adj. to (त्वम्) 1/1

आसक्तं मनः यस्य सः आसक्तमनाः । (116B)

·       पार्थ [pārtha] = Pārtha = पार्थ m. + सम्बोधने 1/1

·       योगम् [yogam] = to yoga = योग (m.) कर्मणि to युञ्जन् 2/1

·       युञ्जन् [yuñjan] = taking = युञ्जत् m. + adj. to (त्वम्) 1/1

·       मदाश्रयः [madāśrayaḥ] = one who is surrendered to me = मदाश्रय m. + adj. to (त्वम्) 1/1

अहम् आश्रयः यस्य सः मदाश्रयः । (116B) अस्मद् + सुँ + आश्रय + सुँ => मद् + आश्रय

·       असंशयम् [asaṃśayam] = without any doubt = अव्ययम्

·       समग्रम् [samagram] = totally = अव्ययम्

·       माम् [mām] = Me = अस्मद् m. + कर्मणि to ज्ञास्यसि 2/1

·       यथा [yathā] =      in which way = अव्ययम्

·       ज्ञास्यसि [jñāsyasi] = you will know = ज्ञा to know + लृट्/कर्तरि/II/1

·       तत् [tat] = that = तद् n. + कर्मणि to शृणु 2/1

·       शृणु [śṛṇu] = may you listen = श्रु to listen + लोट्/कर्तरि/II/1

Śrī Bhagavān said.

Pārtha ! With a mind committed to me by taking to yoga, and having surrendered to me, please listen to the way in which you will know me totally without any doubt.

Sentence 1:

Śrī Bhagavān (श्रीभगवान् ^1/1) said (उवाच ^III/1).

Sentence 2:

Pārtha (पार्थ ^S/1)! With a mind committed (आसक्तमनाः ^1/1) to me (मयि ^7/1) by taking (युञ्जन् ^1/1) to yoga (योगम् ^2/1), and having surrendered to me (मदाश्रयः ^1/1), please listen (शृणु ^II/1) to that (तत् ^2/1) in which way (यथा ⁰) you will know (ज्ञास्यसि ^II/1) me (माम् ^2/1) totally (समग्रम् ⁰), without any doubt (असंशयम् ⁰).

“योगिनामपि सर्वेषां मद्गतेनान्तरात्मना । श्रद्धावान्भजते यो मां स मे युक्ततमो मतः” (भ. 6.47) इति ⁰ प्रश्न-बीजम् ^2/1 उपन्यस्य ⁰, स्वयम् ⁰ एव ⁰ “ईदृशम् ^1/1 मदीयम् ^1/1 तत्त्वम् ^1/1, एवम् ⁰ मद्गतान्तरात्मा ^1/1 स्यात् ^III/1” इत्येतत् ^2/1 विवक्षुः ^1/1 श्रीभगवान् ^1/1 उवाच ^III/1 – 
मयि ^7/1 वक्ष्यमाण-विशेषणे ^7/1 परमेश्वरे ^7/1 आसक्तम् ^1/1 मनः ^1/1 यस्य ^6/1 सः ^1/1 मयि ^7/1 आसक्तमनाः ^1/1, हे ⁰ पार्थ ^S/1 योगम् ^2/1 युञ्जन् ^1/1 मनः-समाधानम् ^2/1 कुर्वन् ^1/1, मदाश्रयः ^1/1 अहम् ^1/1 एव ⁰ परमेश्वरः ^1/1 आश्रयः ^1/1 यस्य ^6/1 सः ^1/1 मदाश्रयः ^1/1 । यः ^1/1 हि ⁰ कश्चित् ⁰ पुरुषार्थेन ^3/1 केनचित् ⁰ अर्थी ^1/1 भवति ^III/1 सः ^1/1 तत्साधनम् ^2/1 कर्म ^2/1 अग्निहोत्र-आदि ^2/1 तपः ^2/1 दानम् ^2/1 वा ⁰ किञ्चित् ⁰ आश्रयम् ^2/1 प्रतिपद्यते ^III/1, अयम् ^1/1 तु ⁰ योगी ^1/1 माम् ^2/1 एव ⁰ आश्रयम् ^2/1 प्रतिपद्यते ^III/1, हित्वा ⁰ अन्यत् ^2/1 साधन-अन्तरम् ^2/1 मयि ^7/1 एव ⁰ आसक्त-मनाः ^1/1 भवति ^III/1। यः ^1/1 त्वम् ^1/1 एवंभूतः ^1/1 सन् ^1/1 असंशयम् ⁰ समग्रम् ⁰ समस्तम् ⁰ विभूति-बल-शक्ति-ऐश्वर्य-आदि-गुण-संपन्नम् ^2/1 माम् ^2/1 यथा ⁰ येन ^3/1 प्रकारेण ^3/1 ज्ञास्यसि ^II/1 संशयम् ^2/1 अन्तरेण ⁰ “एवम् ⁰ एव ⁰ भगवान् ^1/1” इति ⁰, तत् ^2/1 शृणु ^II/1 उच्यमानम् ^2/1 मया ^3/1 ॥७.१॥