9th Chapter 4th Sloka

मया ततमिदं सर्वं जगदव्यक्तमूर्तिना ।

मत्स्थानि सर्वभूतानि न चाहं तेष्ववस्थितः ॥ ९.४ ॥

 

mayā tatamidaṃ sarvaṃ jagadavyaktamūrtinā |

matsthāni sarvabhūtāni na cāhaṃ teṣvavasthitaḥ || 9.4 ||

 

मया ^3/1 ततम् ^1/1 इदम् ^1/1 सर्वम् ^1/1 जगत् ^1/1 अव्यक्तमूर्तिना ^3/1 ।

मत्स्थानि ^1/3 सर्वभूतानि ^1/3 न ⁰ च ⁰ अहम् ^1/1 तेषु ^7/3 अवस्थितः ^1/1 ॥ ९.४ ॥

 

·       मया [mayā] = by me = अस्मद् m. + कर्तरि to ततम् 3/1

·       ततम् [tatam] = is pervaded = तत n. + S.C. to जगत् 1/1

o   तत = तन् विस्तारे to spread + क्त, अनुनासिकलोप by 6.4.37 अनुदात्तोपदेशवनतितनोत्यादीनामनुनासिक लोपो झलि क्ङिति ।

·       इदम् [idam] = this = इदम् n. + adj. to जगत् 1/1

·       सर्वम् [sarvam] = entire = सर्व n. + adj. to जगत् 1/1

·       जगत् [jagat] = world = जगत् (n.) + कर्तरि to [भवति] 1/1

·       अव्यक्तमूर्तिना [avyaktamūrtinā] = by the one whose form cannot be objectified = अव्यक्तमूर्ति m. + adj. to मया 3/1

·       मत्स्थानि [matsthāni] = those who have their being in me = मत्स्थ n. + S.C. to सर्वभूतानि 1/3

·       सर्वभूतानि [sarvabhūtāni] = all beings = सर्वभूत (n.) + कर्तरि to [भवन्ति] 1/3

·       न [na] = not = अव्ययम्

·       च [ca] = and = अव्ययम्

·       अहम् [aham] = I = अस्मद् m. + कर्तरि to [भवामि] 1/1

·       तेषु [teṣu] = in them (सर्वभूतेषु) = तद् n. + अधिकरणे to अवस्थितः 7/3

·       अवस्थितः [avasthitaḥ] = based = अवस्थित m. + S.C. to अहम् 1/1

 

 

This entire world is pervaded by me whose form cannot be objectified. All beings have their being in me and I am not based in them.

 

Sentence 1:

मया ^3/1 अव्यक्तमूर्तिना ^3/1 इदम् ^1/1 सर्वम् ^1/1 जगत् ^1/1 ततम् ^1/1 ।

This (इदम् ^1/1) entire (सर्वम् ^1/1) world (जगत् ^1/1) is pervaded (ततम् ^1/1) by me (मया ^3/1) whose form cannot be objectified (अव्यक्तमूर्तिना ^3/1).

 

Sentence 2:

सर्वभूतानि ^1/3 मत्स्थानि ^1/3 अहम् ^1/1 च ⁰ तेषु ^7/3 न ⁰ अवस्थितः ^1/1 ॥ ९.४ ॥

All beings (सर्वभूतानि ^1/3) have their being in me (मत्स्थानि ^1/3) and (च ⁰) I (अहम् ^1/1) am not (न ⁰) based (अवस्थितः ^1/1) in them (तेषु ^7/3).

 

 

स्तुत्या अर्जुनमभिमुखीकृत्य आह —

मया मम यः परो भावः तेन ततं व्याप्तं सर्वम् इदं जगत् अव्यक्तमूर्तिना न व्यक्ता मूर्तिः स्वरूपं यस्य मम सोऽहमव्यक्तमूर्तिः तेन मया अव्यक्तमूर्तिना, करणागोचरस्वरूपेण इत्यर्थः । तस्मिन् मयि अव्यक्तमूर्तौ स्थितानि मत्स्थानि, सर्वभूतानि ब्रह्मादीनि स्तम्बपर्यन्तानि । न हि निरात्मकं किञ्चित् भूतं व्यवहाराय अवकल्पते । अतः मत्स्थानि मया आत्मना आत्मवत्त्वेन स्थितानि, अतः मयि स्थितानि इति उच्यन्ते । तेषां भूतानाम् अहमेव आत्मा इत्यतः तेषु स्थितः इति मूढबुद्धीनां अवभासते ; अतः ब्रवीमि — न च अहं तेषु भूतेषु अवस्थितः, मूर्तवत् संश्लेषाभावेन आकाशस्यापि अन्तरतमो हि अहम् । न हि असंसर्गि वस्तु क्वचित् आधेयभावेन अवस्थितं भवति ॥ ४ ॥