2nd Chapter 60th Sloka

यततो ह्यपि कौन्तेय पुरुषस्य विपश्चितः ।

इन्द्रियाणि प्रमाथीनि हरन्ति प्रसभं मनः ॥२.६०॥

 

yatato hyapi kaunteya puruṣasya vipaścitaḥ |

indriyāṇi pramāthīni haranti prasabhaṃ manaḥ ||2.60||

 

यततः ^6/1 हि ⁰ अपि ⁰ कौन्तेय ^8/1 पुरुषस्य ^6/1 विपश्चितः ^6/1 ।

इन्द्रियाणि ^1/3 प्रमाथीनि ^1/3 हरन्ति ^III/3 प्रसभम् ⁰ मनः ^2/1 ॥२.६०॥

 

·       यततः [yatataḥ] = for one who makes effort = यतत् (m.) + 6/1

o   यत् to make effort + शतृँ (लट्/कर्तरि) = यतत्

·       हि [hi] = because = अव्ययम्

·       अपि [api] = even = अव्ययम्

·       कौन्तेय [kaunteya] = Oh! Son of Kuntī= कौन्तेय (m.) + सम्बोधने 1/1

·       पुरुषस्य [puruṣasya] = for the person = पुरुष (m.) + 6/1

·       विपश्चितः [vipaścitaḥ] = one who sees clearly = विपश्चित् (m.) + 6/1

·       इन्द्रियाणि [indriyāṇi] = sense organs = इन्द्रिय (n.) +  1/3

·       प्रमाथीनि [pramāthīni] = powerful = प्रमाथिन् (n.) +  1/3

·       हरन्ति [haranti] = take away = हृ (1U) to take away + लट्/कर्तरि/III/3

·       प्रसभम् [prasabham] = forcefully = अव्ययम्

·       मनः [manaḥ] = the mind = मनस् (n.) +  2/1

 

Because, the powerful senses of even the person who makes effort, who sees clearly, forcefully take the mind away, Oh! Arjuna!

 

 

Sentence 1:

कौन्तेय ^8/1 हि ⁰ यततः ^6/1 विपश्चितः ^6/1 अपि ⁰ पुरुषस्य ^6/1 प्रमाथीनि ^1/3 इन्द्रियाणि ^1/3 मनः ^2/1 प्रसभम् ⁰ हरन्ति ^III/3 ॥२.६०॥

Because (हि ⁰), the powerful (प्रमाथीनि ^1/3) senses (इन्द्रियाणि ^1/3) of even (अपि ⁰) the person (पुरुषस्य ^6/1) who makes effort (यततः ^6/1), who sees clearly (विपश्चितः ^6/1), forcefully (प्रसभम् ⁰) take (हरन्ति ^III/3) the mind (मनः ^2/1) away, Oh! Arjuna! (कौन्तेय ^8/1)

 

 

 

सम्यग्दर्शन-लक्षण-प्रज्ञा-स्थैर्यम् ^2/1 चिकीर्षता ^3/1 आदौ ^7/1 इन्द्रियाणि ^1/3 स्ववशे ^7/1 स्थापयितव्यानि ^1/3, यस्मात् ^5/1 तद्(इन्द्रियाणि)-अनवस्थापने ^7/1 दोषम् ^2/1 आह ^III/1 –

कृ (to do) + सन् (to desire to …) = चिकीर्ष (to desire to do)

चिकीर्ष + शतृ (the one who is … ing) = चिकीर्षत् (one who is desiring to do)

यततो ह्यपि कौन्तेय पुरुषस्य विपश्चितः।

इन्द्रियाणि प्रमाथीनि हरन्ति प्रसभं मनः।।2.60।।

यततः ^6/1 प्रयत्नं ^2/1 कुर्वतः ^6/1 अपि ⁰ हि ⁰ यस्मात् ^5/1 कौन्तेय ^8/1 पुरुषस्य ^6/1 विपश्चितः ^6/1 मेधाविनः ^6/1 अपि ⁰ इति ⁰ व्यवहितेन ^3/1 संबन्धः ^1/1।

इन्द्रियाणि ^1/3 प्रमाथीनि ^1/3 प्रमथनशीलानि ^1/3 विषयाभिमुखं ^2/1 हि ⁰ पुरुषं ^2/1 विक्षोभयन्ति ^III/3 आकुलीकुर्वन्ति ^III/3, आकुलीकृत्य ⁰ च ⁰ हरन्ति ^III/3 प्रसभं ⁰ प्रसह्य ⁰ प्रकाशम् ^2/1 एव ⁰ पश्यतः ^6/1 विवेक-विज्ञान-युक्तं ^2/1 मनः ^2/1॥

　感覚器官は、混乱させるものであり、明りを見ている人の分別の知識を持ったマインドを、力ずくで取り払ってしまいます。