श्रीभगवानुवाच ।
इदं तु ते गुह्यतमं प्रवक्ष्याम्यनसूयवे ।
ज्ञानं विज्ञानसहितं यज्ज्ञात्वा मोक्ष्यसेऽशुभात् ॥ ९.१॥
śrībhagavānuvāca |
idaṃ tu te guhyatamaṃ pravakṣyāmyanasūyave |
jñānaṃ vijñānasahitaṃ yajjñātvā mokṣyase:'śubhāt || 9.1||
श्रीभगवान् 1/1 उवाच III/1 ।
इदम् 2/1 तु 0 ते 4/1 गुह्यतमम् 2/1 प्रवक्ष्यामि I/1 अनसूयवे 4/1 ।
ज्ञानम् 2/1 विज्ञानसहितम् 2/1 यत् 2/1 ज्ञात्वा 0 मोक्ष्यसे II/1 अशुभात् 5/1 ॥ ९.१॥
· श्रीभगवान् [śrībhagavān] = śrī bhagavān = श्रीभगवत् + कर्तरि to उवाच 1/1
· उवाच [uvāca] = said = ब्रू + लिट्/कर्तरि/III/1
· इदम् [idam] = this = इदम् n. + adj. to ज्ञानम् 2/1
· तु [tu] = whereas = अव्ययम्
· ते [te] = to you = युष्मद् m. सम्प्रदाने to प्रवक्ष्यामि 4/1
· गुह्यतमम् [guhyatamam] = the most secret = गुह्यतम n. + adj. to ज्ञानम् 2/1
· प्रवक्ष्यामि [pravakṣyāmi] = I shall tell clearly = प्र + वच् + लृट्/कर्तरि/I/1
· अनसूयवे [anasūyave] = one without असूया, calumny= अनसूयु m. + adj. to ते 4/1
· ज्ञानम् [jñānam] = knowledge = ज्ञान (n.) + कर्मणि to प्रवक्ष्यामि 2/1
· विज्ञानसहितम् [vijñānasahitam] = together with immediate knowledge = विज्ञानसहित n. + adj. to ज्ञानम् 2/1
· यत् [yat] = which = यद् n. + 2/1
· ज्ञात्वा [jñātvā] = knowing = अव्ययम्
· मोक्ष्यसे [mokṣyase] = you will be released = मोक्ष् to be free + लृट्/कर्मणि/II/1
· अशुभात् [aśubhāt] = from all that is inauspicious = अशुभ n. + अपादाने to मोक्ष्यसे + 5/1
Śrī Bhagavān said.
Now, I will clearly explain to you (who are) without calumny, this most secret knowledge together with immediate knowledge, knowing which you will be released from all that is inauspicious.
Sentence 1:
श्रीभगवान् 1/1 उवाच III/1 ।
Śrī bhagavān (श्रीभगवान् 1/1) said (उवाच III/1).
Sentence 2:
इदम् 2/1 तु 0 गुह्यतमम् 2/1 विज्ञानसहितम् 2/1 ज्ञानम् 2/1 अनसूयवे 4/1 ते 4/1 प्रवक्ष्यामि I/1 ।
Now (तु 0), I will clearly explain (प्रवक्ष्यामि I/1) to you (ते 4/1) (who are) without calumny (अनसूयवे 4/1), this (इदम् 2/1) most secret (गुह्यतमम् 2/1) knowledge (ज्ञानम् 2/1) together with immediate knowledge (विज्ञानसहितम् 2/1),
Sentence 2-1:
यत् 2/1 ज्ञात्वा 0 अशुभात् 5/1 मोक्ष्यसे II/1 ॥ ९.१॥
knowing (ज्ञात्वा 0) which (यत् 2/1) you will be released (मोक्ष्यसे II/1) from all that is inauspicious (अशुभात् 5/1).
अष्टमे
नाडीद्वारेण धारणायोगः सगुणः उक्तः । तस्य च
फलम् अग्न्यर्चिरादिक्रमेण कालान्तरे ब्रह्मप्राप्तिलक्षणमेव अनावृत्तिरूपं निर्दिष्टम्
।तत्र ‘अनेनैव प्रकारेण मोक्षप्राप्तिफलम् अधिगम्यते, न अन्यथा’ इति तदाशङ्काव्याविवर्तयिषया
श्रीभगवान् उवाच —
इदं ब्रह्मज्ञानं वक्ष्यमाणम् उक्तं च पूर्वेषु अध्यायेषु, तत् बुद्धौ संनिधीकृत्य इदम् इत्याह । तु—शब्दो विशेषनिर्धारणार्थः । इदमेव तु सम्यग्ज्ञानं साक्षात् मोक्षप्राप्तिसाधनम् ‘वासुदेवः सर्वमिति’ (भ. गी. ७ । १९) ‘आत्मैवेदं सर्वम्’ (छा. उ. ७ । २५ । २) ‘एकमेवाद्वितीयम्’ (छा. उ. ६ । २ । १) इत्यादिश्रुतिस्मृतिभ्यः ; नान्यत् , ‘अथ ते येऽन्यथातो विदुः अन्यराजानः ते क्षय्यलोका भवन्ति’ (छा. उ. ७ । २५ । २) इत्यादिश्रुतिभ्यश्च । ते तुभ्यं गुह्यतमं गोप्यतमं प्रवक्ष्यामि कथयिष्यामि अनसूयवे असूयारहिताय । किं तत् ? ज्ञानम् । किंविशिष्टम् ? विज्ञानसहितम् अनुभवयुक्तम् , यत् ज्ञात्वा प्राप्य मोक्ष्यसे अशुभात् संसारबन्धनात् ॥ १ ॥